فتوژورنالیسم و نقش عکاسان در ثبت تاریخ

فتوژورنالیسم (Photojournalism) یا عکاسی خبری، فراتر از ثبت یک تصویر صرف است؛ این حرفه، هنر و مهارت روایتگری با نور و زاویه دید است. فتوژورنالیسم شاخه‌ای حیاتی از روزنامه‌نگاری است که در آن از تصاویر به عنوان ابزار اصلی روایتگری استفاده می‌شود تا رویدادها، واقعیت‌ها، بحران‌ها و قصه‌های انسانی را با بالاترین حد از صداقت و عینیت به مخاطب منتقل کند. یک فتوژورنالیست، نه صرفاً یک عکاس، بلکه یک روایتگر حقیقت است که با حضور در خط مقدم وقایع و رعایت اصول اخلاقی، تصاویری به‌هنگام، گویا و بدون دستکاری ثبت می‌کند تا حافظه بصری جامعه را غنی ساخته و با تأثیری سریع و عمیق، به آگاهی عمومی و گاه تغییرات اجتماعی منجر شود. یک فتوژورنالیست، شاهد عینی رویدادها است که با دوربین خود، تکه‌هایی از تاریخ، بحران‌ها، شادی‌ها و واقعیت‌های اجتماعی را برای نسل‌های آینده مستند می‌کند.

 

در تعریف و اهمیت فتوژورنالیسم می توان چنین گفت که فتوژورنالیسم به شاخه‌ای از روزنامه‌نگاری اطلاق می‌شود که در آن از تصاویر برای روایت یک خبر استفاده می‌گردد. تصویر در این حوزه، نه فقط یک تزئین، بلکه متن اصلی خبر است. فتوژورنالیسم یک سری اصول دارد که اصول کلیدی فتوژورنالیسم عبارتند از:

عکاسان خبری، حافظه بصری بشریت هستند. نقش آن‌ها در روایت تاریخ را می‌توان در سه بعد اصلی بررسی کرد:

 

فتوژورنالیست‌ها در خط مقدم نبردها، انقلاب‌ها، مراسمات صلح، فجایع طبیعی و رویدادهای سیاسی قرار دارند. عکس‌های ثبت شده توسط آن‌ها، اغلب تبدیل به آیکون‌های تاریخی می‌شوند که یک دوره زمانی، یک مفهوم سیاسی یا یک احساس جمعی را خلاصه می‌کنند. به عنوان مثال، عکس‌های جنگ جهانی، فرود انسان بر ماه، یا فروپاشی دیوار برلین، بدون روایت بصری عکاسان، قابل درک کامل نیستند.

 

یک عکس قوی می‌تواند تأثیری بسیار عمیق‌تر و سریع‌تر از هزاران کلمه بر ذهن مخاطب بگذارد. بسیاری از عکس‌های خبری توانسته‌اند وجدان عمومی را بیدار کنند و به تغییرات بزرگ اجتماعی منجر شوند. برای مثال تصاویر فقر و سوءتغذیه که منجر به بسیج کمک‌های بشردوستانه شد.

 

عکاسان خبری با ثبت زندگی روزمره، آیین‌ها، آداب و رسوم و چهره‌های معمولی مردم، به حفظ میراث ناملموس یک جامعه کمک می‌کنند. آن‌ها قهرمانان گمنام، قربانیان بی‌صدا و فرهنگ‌های در حال انقراض را از محو شدن در تاریخ نجات می‌دهند.

 

فتوژورنالیست بودن حرفه‌ای پرخطر و پرچالش است که با دوراهی‌های اخلاقی و حقوقی متعددی همراه است:

 

۱. چالش‌های اخلاقی در ثبت و ویرایش تصویر

۲. چالش‌های ایمنی و حقوقی

 

با ظهور دوربین‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی، فتوژورنالیسم دستخوش تغییرات بزرگی شده است. تصاویر اکنون به صورت فوری از محل رویداد منتشر می‌شوند و سرعت خبررسانی را بی‌نهایت افزایش داده‌اند. از سویی دیگر امروزه هر فردی با یک گوشی هوشمند می‌تواند در لحظه، یک فتوژورنالیست باشد. این امر، دسترسی به اطلاعات را دموکراتیزه کرده اما چالش تأیید صحت تصاویر را نیز به وجود آورده است. فتوژورنالیست‌های امروزی اغلب علاوه بر عکس، با استفاده از ویدئو (ویدئوژورنالیسم)، صدا و متن، روایت‌های چندرسانه‌ای تولید می‌کنند تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند.