در نشست مكتب نقاشی و نگارگری اصفهان مطرح شد؛

اقتدار خویش را به هنر گره بزنیم

به گزارش آتلیه دات کام، اصفهان این مورد حلقه مفقوده امروز ما است که به هیچ عنوان اقتدار خویش را با هنر گره نزده ایم، درحالی که در کشورهای توسعه یافته، دستاورد هنری از مهم ترین دستاوردهای کشور به حساب می آید.

باید اقتدار خودرا به هنر بدوزیم، این مساله برای کشور ما بسیار مهم و مؤثر است و آنرا بیمه خواهد کرد، به این جهت لازم است متولیان فرهنگی شهر و کشور مشخص کنند که چه قرائتی از هنر دارند و چون امروز در قرائت از هنر مشکل داریم، در انجام کارها و پروژه های هنری نیز با مشکل مواجه می شویم. حال آنکه اگر برای یک ورزش سرمایه گذاری کردیم، ۱۰ برابر آن باید برای هنر باشد، اما متأسفانه چنین اتفاقی را شاهد نیستیم.

آنچه خواندید، روز گذشته در نشست «عیسی بهادری، محمدحسین مصور الملکی و مکتب نقاشی و نگارگری اصفهان» بیان شد که هم هنگام با زادروز زنده یاد عیسی بهادری، احیاگر هنرهای سنتی ایران و مدیر هنرستان هنرهای زیبای اصفهان و همین طور هم هنگام با سالروز درگذشت زنده یاد حاج محمد حسین مصورالملکی، طراح و نقاش و نگارگر اصفهان در مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل، وابسته به سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهردرای اصفهان انجام شد.

در این جلسه اصغر جوانی، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان با اعلان اینکه تغییرات در منظومه های سیاسی و هنری که در زمان شاه عباس صفوی رخ داد در شکل گیری مکتب هنری اصفهان نقش داشته است، اظهار داشت: همکاری سیاسی علمی و فرهنگی با کشورها خصوصاً هند و تعامل هنری بر پایه های عمیق فرهنگی و اجتماعی کشور در ادبیات عرفانی و عاشقانه (مانند خسرو شیرین یوسف زلیخا و سنت ستی هند)، سفر و هجرت هنرمندان ایرانی به هند، اروپا و عثمانی موجب ایجاد تغییراتی در هنر کشور شد.

او افزود: خصوصاً ارتباط با هند در زمان اکبر شاه، بسیار زیاد بود، در یکی از اتاق های عمارت چهل ستون که به اشتباه به سبب وجود نقاشی هیزم و آتش به آن اتاق چهارشنبه سوری می گویند، وجود نقاشی چهارشنبه سوری در کنار نقاشی یوسف و زلیخا و لیلی و مجنون توجیهی ندارد و در تحقیقات انجام شده مشخص شد که نقاشی به سنت عاشقانه ستی در هند (خودسوزی زنان با مرگ همسر) اشاره داشته است.

جوانی با اعلان اینکه در منظومه هنری نیز حضور رضا عباسی به عنوان نقاش و نگارگر سلطنتی مؤثر بوده است، اظهار داشت: پدر رضا عباسی از نقاشان دربار شاه طهماسب بود که در سال ۱۰۰۸ هجری قمری به اصفهان آمد، وی در دوره ای مفتخر به دریافت لقب عباسی می شود و در سال ۱۰۱۱ تا ۱۰۲۲ از کتابخانه و کارگاه سلطنتی کناره گیری می کنند و در سال ۱۰۲۲ تا ۱۰۴۴ به تختگاه بازمی گردد و فعالیت از سر می گیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر با اشاره به این که بداهت ها و ابتکارات رضا عباسی برمبنای منظومه فکری و فلسفی بوده است، اضافه کرد: باتوجه به تحولات فکری که ناظر بر حکمت الهی اصفهان خصوصاً حکمت متعالیه صدرا بود، ایجاد توازن میان عالم معنا و عالم ماده اهمیت پیدا کرد. این مساله موجب معرفی یک نوع پیکره نگاری در عصر هنری اصفهان می شود که در هیچ دوره ای معرفی نشده بود؛ بدین سبب درعین حال که متناسب با ذائقه زیبایی شناسی عصر خود نقاشی می کنند، فرا زمان هستند و یکی از خاصیت هایی که فرا زمانی بودن رضا عباسی را نشان میدهد این است که او نیز مانند ملاصدرا بسیار مورد تهمت قرار گرفت، برای اینکه پیکره هایی را طراحی کرد که در گذشته هنری او بی سابقه است.

این نویسنده و پژوهشگر اشاره کرد: ایجاز و صراحت، یکی دیگر از خاصیت های هنری این زمان بود و بطور خاص توجه به استفاده از کمترین عناصر و کیفیت پیام بجای کمیت آن مهم بود. رضا عباسی برخلاف برخی از هم عصران خود درویش مسلک و درون گرا بود و این حال، خودرا در ایجاز، صراحت محتوا و غلبه خط بر رنگ در نقاشی او نشان میدهد.

باید اقتدار خودرا به هنر گره بزنیم

جواد طاهری، نقاش و رییس انجمن هنرمندان نقاش اصفهان نیز با اعلان اینکه دستاوردهای گذشته ایران شعف انگیز است و درعین حال انسان را به فکر فرومی برد که ما چه ثمرات و زمینه هایی را از خود به یادگار می گذاریم، اظهار داشت: هنرهای تجسمی در دوره اشکانی در اوج خود بود و بعدازآن در دوره ساسانی نیز رشد داشته است. خاصیت انسان در آثار هنری کشور ما اهمیت دارد؛ اما پس از دوره ساسانی بواسطه حمله اعراب یک رکود چندساله ایجاد می شود و بعدازآن در دوره های سلجوقی، تیموری و مکتب هرات تا مکتب اصفهان، رونق باردیگر ای به فضای هنری کشور بازمی گردد.

او افزود: در اواخر دوره صفوی افرادی به غرب فرستاده شدند چونکه فکر می کند هنر رضا عباسی صورت یک جانبه فضا را گرفته و افرادی می توانند نقاشی و هنر را از زوایای مختلف ادامه دهند. ارتباط با غرب، تغییراتی در تکنیک و فرم نقاشی به وجود آورد و استفاده از تکنیک رنگ و روغن و فرنگی سازی نقاشی که در دوره زند و قاجار رو به افزایش بود از نشانه های آنست. برخی دوره قاجار را دوره انحطاط نقاشی می دانند درحالی که این نگاه درست نیست و این دوره نیز بنا بر ظرف مکانی و استعداد خود توانست ضمن حفظ میراث گذشته توانست مواردی را به آن بیفزاید.

رئیس انجمن هنرمندان نقاش اصفهان با آنکه مجسمه سازی در زمان صفویه جایگاه و خاصیت خاصی پیدا می کند بطوریکه ادامه مجسمه سازی ایران مرهون این دوره است، بیان کرد: اهداف فرهنگی دولت پهلوی، توسعه مراکز فرهنگی و اشاعه هنر، ترویج آثار هنری و تشویق آثار گذشتگان، تأسیس نمایشگاه های سالانه نقاشی و مجسمه و حفظ آثار ملی و هنر سنتی و ایجاد هنر ملی بوده است.

این هنرمند با اعلان اینکه حاکمان در طول تاریخ، اقتدار خودرا در گرو هنر می دیدند بنا بر این برای خلق آثار هنری بزرگ و برجسته هزینه و برنامه ریزی می کردند، اشاره کرد: این مساله حلقه مفقوده امروز ما است که به هیچ عنوان اقتدار خودرا با هنر گره نزده ایم. این کار تا حدی در حوزه ورزش انجام شده اما در هنر جای خالی آن احساس می شود؛ درحالی که در کشورهای توسعه یافته، دستاورد هنری از مهم ترین دستاوردهای کشور شمرده می شود. امروز بزرگ ترین انرژی هسته ای، هنر است بطوریکه ماکت پل خواجو در مالزی منبع درآمد شده، اما اصل این پل تاریخی در اصفهان بدون توجه و اهمیت مانده است.

او افزود: عیسی بهادری در سال ۱۲۸۴شمسی در روستای آقچه کهریز از توابع اراک به دنیا آمد و در حیطه طراحی فرش در کنار پدر و در منطقه خود تحول ایجاد کرد. با دنبال کردن نقاشی آکادمیک و طراحی فرش نزد استاد طاهرزاده و حسین بهزاد و دیگر اساتید، به یکی از هنرمندان مهم تبدیل شد و در جشنواره های مهمی مقام کسب کرده و درنهایت در سال ۱۳۱۵ به عنوان مدیر هنرستان هنرهای زیبا به اصفهان منتقل می شود.

طاهری اظهار داشت: هنرستان هنرهای زیبای اصفهان ذیل هدف احیای هنر سنتی و ایجاد هنر ملی برای تربیت و پرورش افراد دراین زمینه با ۲ رشته فلزکاری و درودگری زیر نظر ویلهلم مایر آلمانی ایجادشد و یک سال در کوچه تلفنخانه و یک سال در چهارباغ فعالیت می کند و بعداً به مکان فعلی با وسعت ۲۴ هزار متر با مدیریت ساخت عیسی بهادری منتقل می شود که در طول ۳ سال ساخته شد و سال ۱۳۱۵ رشته مجسمه سازی به سرپرستی مصیب تمدن به رشته های این هنرستان اضافه می شود.

این نقاش با اشاره به برقراری ارتباط نمایشگاهی در داخل و خارج توسط هنرستان هنرهای زیبای اصفهان، تاکید کرد: این ارتباطات فرهنگی در رشد هنر و هنرمندان نقش مهمی داشت؛ درحقیقت برای هدفی که هنرستان در امتداد آن افتتاح شده بود اقدامات زیادی انجام شد که امروز کمتر اتفاق می افتد. در سال ۱۳۳۷ آثار نقاشی هنرستان به نمایشگاه جهانی بروکسل و در سال ۳۸ به توکیو راه پیدا کرد. همین طور یکی از نکته های جالب وجود کارگاه های هنری در هنرستان هنرهای زیبا بود که علاوه بر جنبه آموزشی، جاذبه گردشگری داشت و موجب زنده ماندن هنرهای اصیل و قدیمی می شد.

طاهری اشاره کرد: امروز در قرائت از هنر مشکل داریم، پس در انجام کارها و پروژه های هنری به مشکل برمی خوریم. حال آنکه اگر برای یک ورزش سرمایه گذاری کردیم ۱۰ برابر آن باید برای هنر باشد، اما متأسفانه چنین اتفاقی را شاهد نیستیم. من در سال ۱۳۶۵ وارد هنرستان هنرهای زیبا شدم، آن زمان مواد اولیه برای کار ازجمله رنگ و بوم به وفور در اختیار هنرجویان بود بدون این که چیزی خریداری شود؛ برای اینکه این لوازم از زمان تأسیس هنرستان در انبار موجود بود و نیاز به خرید نداشت. این مسئله نشان دهنده این است که تصمیم گیران و برنامه ریزان فرهنگی، برای هدفی که هنرستان در امتداد آن تأسیس شده، بود هزینه کردند مثل جنگی که اتفاق می افتد و مهمات آن تدارک دیده می شود. استاد عیسی بهادری نیز جنگ فرهنگی و هنری را دیده و برای آن برنامه ریزی و هزینه کرده بودند و این به سبب انتصاب فرد درست برای مدیریت مکانی درست بوده است. اتفاقی که امروز کمتر شاهد آن هستیم و امروز متأسفانه مدیران هنریِ ما مربوط به این فضا نیستند درحالی که هنر باید خود تصمیم گیرنده باشد و آگاهی از دل آن بجوشد.

رئیس انجمن نقاشان اصفهان اضافه کرد: مقامات درجه یک کشورهای مختلف دنیا از هنرستان هنرهای زیبای اصفهان بازدید می کردند که این اتفاقِ فوق العاده نشان می داد که یک مرکز آموزشی، جذابیت و اعتبار زیادی داشته است و ما امروز به چنین مدارسی نیاز مبرم داریم و برای رسیدن به آن باید برنامه ریزی و هزینه نماییم. هنرستان هنرهای زیبا ظرف ۸۶ سال ۲ هزار فارغ التحصیل داشت که هنرمندان بزرگی در بین این اسامی وجود دارند.

او با اعلان اینکه متولیان فرهنگی شهر و کشور باید مشخص کنند که چه قرائتی از هنر دارند، تاکید کرد: باید اقتدار خودرا به هنر بدوزیم چونکه این مساله برای کشور ما بسیار مهم و مؤثر است.