نقش نور در عکاسی

نور عنصری نیست که صرفاً به ما اجازه دهد یک سوژه را ببینیم؛ در عکاسی، نور کلیدواژه‌ی اصلی و ابزار بیانی نهایی است. عکاسی (Photography) به معنای لغوی "نقاشی با نور" است، بنابراین درک و تسلط بر نور، تفاوت میان یک ثبت ساده و یک شاهکار هنری را رقم می‌زند. نور تعیین‌کننده بافت (Texture)، شکل (Form)، رنگ و اتمسفر نهایی تصویر است. بدون درک چگونگی رفتار نور، سایر تنظیمات فنی مانند دیافراگم، سرعت شاتر و ایزو (ISO) فاقد معنای بصری خواهند بود.

 

برای عکاسان، نور را می‌توان بر اساس سه ویژگی اصلی دسته‌بندی کرد که تأثیر مستقیمی بر خروجی تصویر دارند:

 

نور سخت (Hard Light): این نوع نور (مانند نور خورشید ظهر یا فلاش مستقیم و بدون دیفیوزر) سایه‌های تند و لبه‌های مشخصی ایجاد می‌کند. نور سخت برای نمایش بافت‌های خشن، دراماتیزه کردن سوژه و ایجاد کنتراست بالا مناسب است.

 

نور نرم (Soft Light): این نور (مانند نور در روزهای ابری، یا نور بازتاب شده) سایه‌های ملایم و تدریجی ایجاد می‌کند و کنتراست پایین‌تری دارد. نور نرم برای عکاسی پرتره ایده‌آل است؛ زیرا جزئیات صورت را نرم کرده و عیوب پوست را می‌پوشاند.

 

جهت تابش نور به سوژه، شکل و عمق سوژه را تعریف می‌کند:

 

نوردهی جانبی (Side Lighting): بهترین جهت برای نمایان ساختن بافت و حجم سوژه است، زیرا تفاوت بین نقاط روشن و سایه‌ها (کنتراست) را به حداکثر می‌رساند.

 

نوردهی از پشت (Backlighting): سوژه را تبدیل به سیلوئت (Silhouette) می‌کند یا یک هاله روشن دور سوژه ایجاد می‌کند که آن را از پس‌زمینه جدا می‌سازد.

 

نوردهی از جلو (Front Lighting): سایه‌ها را به حداقل می‌رساند و باعث می‌شود سوژه تخت و بدون حجم به نظر برسد؛ برای عکاسی مستند یا ثبت جزئیات دقیق مناسب است.

 

 

دمای رنگ نور که بر اساس واحد کلوین (Kelvin) اندازه‌گیری می‌شود، تعیین می‌کند که رنگ‌های عکس نهایی گرم (متمایل به نارنجی/زرد) باشند یا سرد (متمایل به آبی).

 

نور گرم (Warm Light): غروب و طلوع خورشید، نور شمع. (پایین‌تر از ۳۵۰۰ کلوین).

 

نور سرد (Cool Light): آسمان ابری، سایه، فلاش الکترونیکی. (بالاتر از ۵۵۰۰ کلوین).

 

عکاسان حرفه‌ای از تنظیم تراز سفیدی (White Balance) در دوربین یا نرم‌افزارهای ویرایش استفاده می‌کنند تا دمای رنگ را کنترل کرده و جلوه‌ی بصری مورد نظر خود را خلق کنند.

 

در عکاسی فضای باز، بهترین نور طبیعی اغلب در زمان‌های خاصی از روز پدیدار می‌شود:

 

ساعت طلایی (Golden Hour)، که گاهی اوقات از آن به عنوان "ساعت جادویی" نیز یاد می‌شود، به بازه زمانی کوتاهی در طول روز اطلاق می‌گردد که نور خورشید برای عکاسی در فضای باز، بهترین کیفیت ممکن را دارد. لحظاتی پس از طلوع و قبل از غروب خورشید. نور در این زمان نرم، گرم و جهت‌دار است و سایه‌های بلند، حس درام و عمق زیبایی به مناظر و پرتره‌ها می‌بخشند. این زمان بلافاصله پس از طلوع خورشید و اندکی قبل از غروب خورشید اتفاق می‌افتد. در طول ساعت طلایی، به دلیل زاویه پایین خورشید نسبت به افق (معمولاً بین ۴ تا ۶ درجه بالای افق)، نور باید از مسافت طولانی‌تری در جو زمین عبور کند. این امر باعث می‌شود که رنگ‌های مایل به آبی و سبز بیشتر پراکنده شوند و رنگ‌های با طول موج بلندتر (مانند زرد، نارنجی و قرمز) غالب گردند، که نتیجه آن، نوری گرم، نرم و طلایی رنگ است که زیبایی ویژه‌ای به تصاویر می‌بخشد.

مزیت اصلی ساعت طلایی، کیفیت ملایم نور آن است. برخلاف نور خشن و مستقیم ظهر که سایه‌های تند و کنتراست شدید ایجاد می‌کند و می‌تواند جزئیات را از بین ببرد، نور ساعت طلایی سایه‌های بلند، نرم و تدریجی ایجاد می‌کند که به تصاویر عمق و بعد بصری می‌بخشد. این نوردهی ملایم برای عکاسی پرتره بسیار ایده‌آل است، زیرا صورت سوژه را با جلوه‌ای گرم و زیبا روشن می‌کند و از جمع شدن چشم‌ها در اثر نور شدید جلوگیری می‌نماید. همچنین، این زمان برای عکاسی منظره (Landscape) و معماری نیز عالی است، زیرا بافت‌ها و حجم اشیاء را به بهترین شکل ممکن به نمایش می‌گذارد. به همین دلیل، عکاسان حرفه‌ای همواره سعی می‌کنند جلسات عکاسی خود را در این زمان کوتاه برنامه‌ریزی کنند.

 

اندکی قبل از طلوع و پس از غروب کامل خورشید. در این زمان، آسمان به رنگ آبی عمیق و اشباع درمی‌آید و برای عکاسی شهری یا مناظر شبانه بسیار مناسب است. ساعت آبی (Blue Hour) دوره زمانی کوتاهی است که بلافاصله قبل از طلوع خورشید و پس از غروب کامل آن رخ می‌دهد. در طول ساعت آبی، خورشید کاملاً در زیر خط افق قرار دارد (معمولاً بین ۴ تا ۸ درجه زیر افق)، اما نور غیرمستقیم آن همچنان آسمان را روشن می‌کند. به دلیل پدیده‌های فیزیکی پراکندگی نور، در این زمان رنگ‌های قرمز و زرد کاملاً از طیف نور حذف شده و نور پراکنده غالب، سایه‌ای عمیق، غنی و آرامش‌بخش از رنگ آبی را به فضا می‌بخشد. این نور، با وجود ملایم و یکنواخت بودن، حس و حال خاصی از آرامش، غم یا حتی رمز و راز را به تصاویر منتقل می‌کند.

ساعت آبی به ویژه برای عکاسی شهری و مناظر شبانه بسیار ارزشمند است، چرا که در این بازه زمانی، نور آسمان آبی عمیق و تیره است، اما به اندازه کافی روشن است که جزئیات را در سایه‌ها حفظ کند. مهم‌ترین ویژگی عکاسی در ساعت آبی، ایجاد یک کنتراست رنگی جذاب میان آبی سرد آسمان و نورهای مصنوعی گرم (مانند چراغ‌های خیابان، ساختمان‌ها و اتومبیل‌ها) است. این تقابل رنگی جلوه‌ای دراماتیک و جادویی به تصویر می‌دهد. به دلیل کم بودن نور محیطی، عکاسان برای ثبت تصاویر واضح در این زمان اغلب نیاز به استفاده از سه‌پایه و سرعت‌های شاتر طولانی دارند تا نور کافی را جمع‌آوری کرده و از تاری ناشی از حرکت دوربین جلوگیری کنند.

 

تسلط بر عکاسی، در نهایت تسلط بر نور است. یک عکاس خوب همیشه قبل از فشردن شاتر، از خود می‌پرسد: "این نور چه می‌گوید؟" با تمرین و مشاهده دقیق، عکاسان می‌توانند نور را نه یک متغیر تصادفی، بلکه یک ابزار خلاقانه قدرتمند برای روایت داستان‌ها و انتقال احساسات خود به بیننده، در نظر بگیرند. اگر این مقاله برایتان مفید بود می توانید با مراجعه به سایت آتلیه دات کام مقالات بیشتری را در حوزه عکاسی ملاحظه نمایید. هم چنین کسانی که به دنبال خدمات عکاسی حرفه‌ای، به‌ویژه در زمینه پرتره، عروسی و آتلیه‌ای هستند، می‌توانند با مراجعه به وبسایت آتلیه دات کام (Atolieh.com)، به عنوان مرجع آتلیه‌های عکاسی کشور، بهترین استودیوها و عکاسان حرفه‌ای را بر اساس تخصص، موقعیت و نمونه کارها پیدا کنند.