محدودیت ژانر وحشت در سینمای ایران علت دارد

به گزارش آتلیه دات کام، اولین برنامه از فصل دهم پاتوق فیلم کوتاه تهران به همت انجمن سینمای جوانان ایران در سالن استاد ناصری خانه هنرمندان برگزار گردید.

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از خبر آنلاین به نقل از خانه هنرمندان، در نخستین برنامه فصل دهم پاتوق فیلم کوتاه، پونه ظفرنیا کارشناس روابط عمومی انجمن که از نخستین فصل پاتوق فیلم کوتاه جزو برگزارکنندگان این رویداد بوده، توضیحات کاملی در رابطه با «باشگاه مخاطبان انجمن سینمای جوانان ایران» و مزیت های عضویت در آن به حاضران عرضه داد.

در ادامه این برنامه و قبل از اکران فیلمهای منتخب، پیام ویدئویی کیانوش عیاری به مناسب افتتاح فصل دهم از پاتوق فیلم کوتاه تهران نمایش داده شد. عیاری در این ویدئو، ضمن بیان خاطرات خود از ساخت فیلمهای کوتاه، تجربیات و نکاتی را در خطاب به فیلم سازان سینمای کوتاه بیان کرد.
سپس «خاکباران» از اولین تجربه های فیلم سازی کیانوش عیاری که در دهه پنجاه به شکل هشت میلیمتری در سینمای آزاد اهواز ساخته شد، روی پرده رفت.
بعد از نمایش فیلمهای کوتاه اولین برنامه از فصل تازه پاتوق فیلم کوتاه، کتاب «ژانر در فیلم کوتاه» که به تلاش رامتین شهبازی تالیف شده است، توسط سامان بیات (مجری کارشناس پاتوق) به مخاطبان ارائه شد. در این کتاب که توسط انتشارات انجمن سینمای جوانان ایران به چاپ رسیده، ۱۰ ژانر مورد تأکید و بررسی قرار گرفته است.
«خاکباران»؛ سینمای عیاری و نقش تاریخی فیلمخانه ملی سامان بیات بعد از نمایش اثر کوتاه عیاری، به مولفه های سینمایی این سینماگر در این اثر هشت میلی متری، اهمیت سینمای آزاد و آثار موجود از این سینما اشاره نمود و از فیلمخانه ملی ایران بابت در اختیار گذاشتن نسخه با کیفیت از «خاکباران» و نقش لادن طاهری در حفظ این گنجینه پرارزش سپاسگزاری کرد.
مازیار فکری ارشاد، منتقد سینما در مورد مرمت و نمایش فیلمهای کوتاهی همچون «خاکباران» ساخته کیانوش عیاری که در ارتباط با دوران فعالیت وی در دوران سینمای آزاد است، اظهار داشت: سبب شادمانی است که چنین آثاری محافظت می شوند و امکان دسترسی به نسخه های با کیفیت این فیلمها فراهم گشته است. در چند سال قبل دیده شدن نسخه های مرمت شده بعضی از فیلمهای سینمای ایران نظیر «غریبه و مه» و «شطرنج باد» سبب شده تا متوجه شویم با چه شاهکارهایی مواجهیم. در واقع نمایش نسخه های با کیفیت چنین فیلم هایی سبب بازتاب ارزش های هنری فیلمها می شود.
او در رابطه با «خاکباران» اظهار داشت: این فیلم به شکلی دست گرمی عیاری برای ساخت فیلم بلند «تنوره دیو» به حساب می آید و البته نماهای لانگ شات آن هم مرا به یاد فیلم موفق «آن سوی آتش» می اندازد.
در ادامه و با حضور این منتقد، نشست نقد و بررسی ۵ فیلم به نمایش درآمده برگزار شد.
«نگران من نباش»؛ عبور از سوگ با سرقت های کوچک فکری ارشاد در رابطه با فیلم «نگران من نباش» به کارگردانی امین خجسته اظهار داشت: فیلم دارای قصه بسیار جالبی است و به زنی می پردازد که شوهر خویش را از دست داده و در مرحله سوگ ناشی از نبودن او به سر می برد. او برای تسکین یافتن این درد، دست به دزدی های کوچک می زند. «نگران من نباش» ایده اولیه جذابی دارد و دیالوگ نویسی آن به فضاهای ابزورد بسیار نزدیک است. همینطور موقعیت هایی در فیلم طراحی شده که علاوه بر کاراکترها، مخاطبان را هم معذب می کند که دست یافتن به این مورد با عنایت به تایم فشرده در یک فیلم کوتاه بسیار دشوار است.
امین خجسته کارگردان این اثر در نشست نقد و بررسی حضور نداشت.
«کانتور»؛ مواجهه با حافظه و نور در یک ساختمان نیمه کاره در ادامه نوبت به بررسی فیلم «کانتور» به کارگردانی محمدرضا مقیم نژاد رسید.
مقیم نژاد که کتابی به نام «فلسفه از تصویر چه می خواهد» را در آستانه انتشار دارد، در مورد ایده اولیه «کانتور» اظهار داشت: هسته اصلی این اثر زمان و حافظه بوده که همواره دغدغه من در طول زندگی است. زمانیکه در معرض یک مکان قرار می گیریم، این انباشت های حافظه است که سبب می شوند تا بتوانیم با آن مکان ارتباط برقرار نماییم.
او افزود: موقعیت ساخت این فیلم بسیار اتفاقی برای من به وجود آمد، چونکه کار اصلی من ساختمان سازی است. ما درحال ساخت مکانی بودیم که به صورت جالبی به سبب موقعیت جغرافیایی خود مدام در حالت نور و سایه قرار می گرفت. بنابراین برای چند روزی پروژه را به حالت تعلیق درآوردیم تا این فیلم را به تولید برسانیم.
مقیم نژاد با اعلان اینکه در نقاشی کانتور به خط نهائی مرزی یک اثر گفته می شود، اشاره کرد: در واقع کانتور تصویر ذهنی که قصد عرضه آنرا داریم احاطه می کند. این فیلم تنها در یک شب فیلمبرداری شد و بنابراین دکوپاژ آنرا در لحظه طراحی نموده و به ثمر رساندم، چونکه این ساختمان درحال عملیات اجرایی بود و نباید فرصت ساخت فیلم از دست می رقت. من تنها از فرم یک ساختمان نیمه کاره استفاده کردم و کار بیشتری را نمی شد صورت داد. اساس فرم تصویری در فیلم «کانتور» بازی سایه و نور بوده و بنابراین نیاز است تا فیلم در یک سالن با امکانات تصویری مناسب به نمایش درآید.
فکری ارشاد هم در مورد این فیلم کوتاه اظهار داشت: آقای مقیم نژاد درحال تحصیل در مقطع دکترای رشته سینما بوده و برداشت من اینست که او «کانتور» را در ادامه روند مطالعاتی خود کارگردانی کرده است. در فیلم گفت و گویی میان چند کاراکتر وجود دارد که در عین کوتاه بودن بسیار جذاب است. همینطور ایده خبر مرگ در فیلم صورتی جالب دارد و فیلمساز اتفاقی ساده و هوشمندانه را در قالبی فلسفی به تصویر درآورده و به مخاطب القا کرده است.
«برقص»؛ کوشش برای احیای ژانر وحشت سپس فیلم «برقص» ساخته پوریا دهقان مورد بررسی قرار گرفت.
این فیلمساز در رابطه با چگونگی تولید این فیلم کوتاه و دغدغه خود از ساخت این اثر اظهار داشت: در سینمای ایران فیلمهای هولناک خوبی ساخته نشده است و من احساس کردم در این حوزه گرفتار ضعف هستیم. من چندان تمایلی به ساخت فیلم در ژانر وحشت نداشتم، چونکه این نگرانی وجود داشت تا مخاطبان تنها من را به واسطه کارگردانی آثاری در این گونه بشناسند.
وی گفت: در ایران از «عزاداران بیل» تا کتاب های رامبد خانلری شاهد حضور گونه وحشت در ادبیات داستانی هستیم و وجود این ریشه را در سینمای پیش و بعد از انقلاب هم میتوان شناسایی کرد.
او با اعلان اینکه امروزه چندین میلیون گیمر در کشور فعال می باشند، افزود: این آمار نشان داده است که روایتهای مبتنی بر گیم هم می تواند مورد اقبال مخاطب قرار بگیرد. باید دید علت ناکامی فیلمهای ژانر وحشت در کشور چیست. بنظر می رسد وجود برخی محدودیت ها و همینطور کارنابلدی برخی فیلم سازان و به ثبت رسیدن تجربه هایی ضعیف سبب شده تا این گونه از سینما با شکست مواجه شود.
دهقان اظهار داشت: طی مطالعاتی که قبل از کارگردانی «برقص» صورت دادم متوجه شدم که در کشور آمریکا هم از ابتدا ادبیات وحشت وجود نداشته است، اما در ادامه برخی فیلم سازان و فیلم نامه نویسان توانسته اند تا نمودهایی از آنرا در چارچوب تصویر متبلور کنند. در صورتیکه در ادبیات شفاهی ایران از گذشته داستان های ترسناکی وجود داشته است که متاسفانه از طرف سینماگران نسبت به آنها نوعی بی توجهی صورت گرفته است.
دهقان افزود: در ژانر وحشت، فردی که می ترسد قابلیت سمپات شدن برای تماشاچی را دارد. در صورتیکه فردی که می ترساند از چنین قابلیتی برخوردار نیست. وجود وقایعی مانند جنگ ایران و عراق و وقایع هفت اکتبر در تشکیل ایده این فیلم اثرگذار بودند. باید فضایی در اختیار فیلمسازان قرار بگیرد تا علاقمندان به فعالیت در این ژانر بتوانند دغدغه های خویش را پیگیری کنند تا راهی برای تجربه فعالیتهای تازه به وجود بیاید.
فکری ارشاد هم بیان نمود: این فیلم به لحاظ جنس تصاویر برایم یادآور فیلمهای انیمیشن بود. ضمن این که «برقص» در چارچوب ژانر وحشت به ذهنیت آشفته و نامتعادل یک سرباز اسرائیلی پرداخته که کابوس او دارای مایه هایی از ژانر وحشت است. «برقص» دارای ایده مناسبی است و ارجاع فیلمساز به شعری از محمود درویش جالب توجه است.
فقر ژانر در سینمای ایران؛ از علل تاریخی تا فرهنگی فکری ارشاد خاطرنشان کرد: در سینمای ایران مساله فقر ژانر وجود دارد و برخی اعتقاد دارند به سبب وارداتی بودن آن، مخاطب داخلی چندان از بروز المان های ژانر در فیلمهای سینمای ایران استقبال نمی نماید. برای نمونه فیلم «آل» به تهیه کنندگی علی معلم و کارگردانی بهرام بهرامیان با وجود تبلیغات بسیار زیاد نتوانست فروش مناسبی را تجربه کند و بنظر می رسد چنین فیلم هایی به صورت کلی مورد توجه تماشاگران ایرانی واقع نمی شود.
او افزود: بازار سینمای ایران از فیلمهای کمدی مشابه با بازیگران یکسان اشباع شده است و بنابراین در دوره کنونی فیلمهای اجتماعی بار دیگر مورد توجه قرار گرفته اند. جای شادمانی است که در سینمای کوتاه ایران تا حدی تنوع ژانری بچشم میخورد.
فکری ارشاد با اعلان اینکه در سینمای غرب ژانر وحشت متکی بر آئین های خرافه مذهب کاتولیک است، بیان نمود: زمانیکه این مسایل به سینمای ایران وارد می شود، به سبب وجود محدودیت هایی نمی توان از باب مذهب به این ژانر وارد شد. ضمن این که در ادبیات ایران داستان هایی نظیر «ملکوت» نوشته بهرام صادقی و «بوف کور» نوشته صادق هدایت وجود دارد و نمی توان از ریشه های این گونه در ادبیات داستانی کشور هم غافل شد.
محمدرضا فهمیزی، منتقد سینما هم که بعنوان مخاطب به تماشای فیلمهای کوتاه حاضر در اولین پاتوق فیلم کوتاه نشسته بود، در مورد علل عدم توجه به ژانر وحشت در سینمای ایران اظهار داشت: متاسفانه در کشور ادبیات وحشت وجود ندارد و بنابراین چنین ژانری در سینما هم مورد استقبال قرار نمی گیرد. به نظر من دلیل استقبال در فیلمهای کمدی در سینمای ایران اینست که در تاریخ ادبیات شفاهی ایران، طنازی بشکلی چشمگیر دیده می شود.
«شیفت»؛ تجربه ای فرمی در رابطه با فشار کار پرستاری در ادامه اولین نشست فصل دهم پاتوق فیلم کوتاه انجمن سینمای جوانان ایران، فیلم «شیفت» به کارگردانی سمانه یداللهی مورد نقد قرار گرفت.
فکری ارشاد اظهار داشت: فیلم «شیفت» به لحاظ فرمی در بین پنج فیلم به نمایش درآمده دارای خصوصیت های برجسته ای بود. ایده ناظر این اثر در طول مدت روایت بسط پیدا می کند و گویی کاراکترها درحال تعدیل شدن هستند و از این بابت فیلم دارای ایده جالبی است.
یداللهی کارگردان این فیلم کوتاه هم اظهار داشت: من در رشته پرستاری تحصیل کرده ام و در این رشته گاهی تعداد شیفت ها بسیار زیاد است و بنابراین افراد نمی توانند فعالیت دیگری را صورت دهند.
او افزود: فیلمبرداری «شیفت» چهار شب به طول انجامید و قبل از آن هم با بازیگران اصلی تمرین های بسیاری را پشت سر گذاشتیم، چونکه کار به شکل پلان سکانس فیلمبرداری شده است. در ابتدا مسیر دشواری را پیش رو داشتیم، اما با کاهش تعداد هنروران در طول فیلم، مدیریت پروژه صورتی ساده تر به خود گرفت.
این فیلمساز در جواب یکی از مخاطبان که پایان فیلم را متفاوت از زمان نمایش آن در جشنواره فیلم کوتاه سال قبل می دانست، اظهار داشت: پایان فیلم نسبت به آن چه در جشنواره فیلم کوتاه دیده شد، متفاوت بوده و کاملا تغییر کرده است. در جشنواره این فیلم با فیدبک خوبی مواجه نشد و نسبت به پایان تلخ آن برخی تماشاگران و مخاطبان ابراز نارضایتی کردند. در «شیفت» سیری وجود دارد که به دنبال آن، یک جوان عاشق پیشه به فردی بی احساس و منطقی تبدیل می شود و گویا این مورد در نسخه اولیه فیلم احساس نشده بود.
«از دیدن تو خوشحالم»؛ تشکیل ایجاز با قاب ثابت در ادامه فیلم کوتاه «از دیدن تو خوشحالم» محصول کشور کره جنوبی بررسی گردید.
فکری ارشاد اظهار داشت: در این فیلم تنها از یک قاب ثابت استفاده شده است و این مورد سبب تشکیل ایجاز در فیلم شده است. قصه فیلم در عصر کرونا روایت می شود و مساله قرنطینه، با قاب ثابت تصویر پیوند معناداری پیدا کرده است.
قابل ذکر است پاتوق فیلم کوتاه تهران به همت انجمن سینمای جوانان ایران، سه شنبه هر هفته در سالن استاد ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار می گردد.



منبع: آتلیه دات كام