لزوم تبدیل اتحاد موقت به انسجام پایدار

به گزارش آتلیه دات کام، به دنبال حمله نظامی رژیم صهیونیستی به خاک جمهوری اسلامی ایران، فضای جدیدی از انسجام و وحدت در کشور شکل گرفت؛ هم صدایی ای که فراتر از مرزبندی های رایج «خودی» و «غیرخودی» تعبیر شد. رحمت امینی، نمایشنامه نویس، کارگردان و مدرس تئاتر در گفتگو با خبرآنلاین به بررسی دلایل تشکیل این وحدت و نقش نهادهای متولی در تداوم آن پرداخت.

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از خبر آنلاین، در روزهای بعد از حمله نظامی اسرائیل به خاک ایران، علاوه بر واکنش های رسمی و مردمی، جامعه هنری کشور هم شاهد رویدادی متفاوت و تأمل برانگیز بود. هنرمندان شاخص از عرصه های متعدد همچون تئاتر و موسیقی، بدون آن که دعوت یا سفارش ای رسمی در بین باشد، آستین ها را بالا زدند و در چارچوب اجراها یا کنسرت هایی با مردم اعلام همبستگی کردند و موجی از همدلی و یکپارچگی را رقم زدند.
در این بین، بسیاری این پرسش را مطرح نمودند که چطور میتوان این وحدت و همدلی را فراتر از بحران، به یک اصل پایدار فرهنگی تبدیل کرد؟ جهت بررسی این موضوع، با رحمت امینی، گفتگو کردیم.
امینی ضمن اشاره به تجربه های مشابه در حوزه ی اجتماعی، وضع موجود را این گونه تفسیر کرد: «اگر بخواهم از منظر شخصی به این مساله نگاه کنم، می توانم بگویم که بحث خودی یا غیرخودی بودن معمولاً در شرایط بحرانی بیشتر بروز می یابد می توانم بگویم که این مورد شباهتی به فضای مراسم عزاداری دارد. یعنی همان گونه که در بعضی مواقع، فقدان یک عزیز می تواند سبب نزدیکی خانواده هایی با اختلافات دیرینه شود، در مواقع بحرانی نیز، وحدتی موقت میان گروههای مختلف شکل می گیرد. اما باید توجه داشت که با پایان آن شرایط یا بحران، امکان بازگشت شکاف ها وجود دارد.»
این نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر با تاکید بر اهمیت لحظه تاریخی ایجادشده بعد از حمله نظامی به خاک کشور افزود: «در جنگ ۱۲ روزه ای که شاهد آن بودیم، دشمن خارجی به تمامیت ارضی کشور ما حمله کرد. طبیعی بود که تمامی ارکان کشور در مقابل این تهدید یکپارچه عمل کنند چون که این ضرورتی ملی بود. آن چه اهمیت بیشتری دارد، تداوم این همدلی و یکپارچگی بعد از عبور از بحران است.»
امینی در ادامه با ذکر نمونه هایی از واکنش های هنری عنوان کرد: «در این 12 روز شاهد آن بودیم که هنرمندان نام آشنا در حوزه های تئاتر و موسیقی به این فضا واکنش نشان دادند. مثلا شاهد بودیم که هنرمندان موسیقی در برج آزادی اجرا داشتند یا هنرمندانی در مجموعه تئاتر شهر و دیگر مراکز فرهنگی برگزار اجراهایی داشتند. این رخدادها، پرارزش و امیدوارکننده است. اما دغدغه اصلی، تداوم این رویکرد بعد از عبور از شرایط ویژه کنونی است.»
وی در همین زمینه نقش نهادهای متولی فرهنگی را تعیین کننده دانست و اظهار داشت: «انتظار می رود نهادهای مسئول، چه در قسمت دولتی و چه در ساختارهای نیمه خصوصی و خصوصی، به درک و تحلیل این همدلی دست یابند و بستر استمرار آنرا فراهم سازند. تجربه تاریخی نشان داده است که چنین موج هایی غالباً مقطعی هستند. اما مهم آن است که این اتفاق به یک الگوی رفتاری پایدار تبدیل گردد.»
رئیس سابق شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایش سپس به مساله قدیمی دسته بندی هنرمندان به خودی و غیرخودی اشاره نمود و اضافه کرد: «تفکیک هنرمندان به خودی و غیرخودی هنوز در خیلی از فضاهای رسمی فرهنگی وجود دارد. اما در این وضعیت خاص، وحدتی شکل گرفت که نشان داد میتوان با حفظ اختلاف نظرها، نقطه های اشتراک را تقویت کرد. مهم اینست که هنرمند، صرف نظر از دیدگاه خود، امکان بیان داشته باشد و نظرات متقابل هم با تساهل و مدارای فرهنگی شنیده شود.»
او افزود: «ما نهادهایی برای ارزیابی و نظارت بر آثار هنری در اختیار داریم. اگر این نهادها به جای تمرکز بر حذف و تقابل، بر تقویت همدلی و پذیرش تکثر آرا تمرکز کنند، بدون شک فضا برای تولید هنری بازتر، سالم تر و پویاتر خواهد شد.»
امینی که خود سابقه مدیریت فرهنگی را هم در کارنامه دارد، در قسمتی دیگر از سخنانش خاطرنشان کرد: «در دوره ای که مسئولیت داشتم، تلاش کردم تا حد ممکن با وجود محدودیت ها، به تنوع دیدگاه ها احترام بگذارم. معتقدم هرچقدر فضای کار برای هنرمند آزادتر باشد، آثار خلق شده هم عمیق تر، متفکرانه تر و غنی تر خواهند بود. در مقابل، هنرمندی که تحت فشار قرار دارد، ناگزیر به تولید اثری سطحی یا غیرواقعی خواهد شد.»
وی ضمن اشاره به تجربه های مشابه در حوزه سینما و تئاتر اضافه کرد: «نمونه های گوناگونی در سینما وجود دارد که فیلم هایی باکیفیت به علل غیرهنری کنار گذاشته شدند یا هیچگاه مجال نمایش نیافتند. چرا باید مانع اکران آثاری شد که می توانند مخاطب را به تفکر وادارند؟ در تئاتر هم خاطرات خیلی از نمایش هایی دارم که به علل مشابه فرصت دیده شدن را از دست دادند.»
رحمت امینی در پایان، با اشاره به اینکه «عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد»، عنوان کرد: «به نظر من، تنها خواست خدا برای تحقق این خیر کافی نیست؛ بنده های خدا هم باید بخواهند. وقتی جامعه ای خواستار اندیشه، گفتگو و تعالی است، نباید این خواست را سرکوب کرد. برعکس، باید آنرا قدر دانست و به رسمیت شناخت.»



منبع: atolieh.com