گفت وگو با فرزند زنده یاد سعید درم بخش درباره نمایشگاه جدید

کاریکاتورهای درمبخش از دوران دوم خرداد روی دیوار رفتند

آتلیه دات کام: به گزارش آتلیه دات کام، از روز پنجشنبه اول خرداد ۱۴۰۴، گالری زمستان خانه هنرمندان ایران میزبان نمایشگاهی از آثار کارتون و کاریکاتور زنده یاد سعید درم بخش شده است. این هنرمند فقید که سال ها در زمینه ی مطبوعات ایران حضور فعالی داشت، در شهریور ۱۴۰۳ چشم از جهان فروبست و حالا بعد از سال ها، بخشی از میراث تصویری اش در معرض دید عموم قرار گرفته است. نمایشگاهی که از دل یک فقدان خانوادگی شروع شد و به یک مرور تصویری تاریخی و هنری انجامید.

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از ایسنا، در گفتگو با طاها درم بخش، فرزند سعید درم بخش، از روند تشکیل نمایشگاه، انتخاب آثار و فضای اجتماعی و فرهنگی آن دوران شنیدیم؛ گفت و گویی که حالا روایتش در چارچوب گزارشی از یک پروژه ی هنری، با نگاهی به گذشته و آینده ی هنر کارتون در ایران پیش روی ماست.
طاها درم بخش در آغاز صحبت، از تجربه ی شخصی خود می گوید، از پدری که در کودکی از دست داد و سال ها بعد تصمیم گرفت بخشی از آثارش را با دیگران شریک شود: «پدرم در ۶ سالگی ام به صورت ناگهانی دار فانی را وداع گفت. پس از سال ها، با مرور آرشیوی که از او باقیمانده بود، احساس کردیم وقت آن است که بخشی از این آثار در معرض دید عموم قرار گیرد؛ نه فقط برای گرامی داشت یاد او، بلکه برای یادآوری جایگاه یک ژانر مهم تصویری در رسانه های ایران.»
نمایشگاه با عنوان ساده و گویا «کارتون های سعید درم بخش» نام گذاری شده است. انتخابی که به نقل از برگزارکنندگان، بیشتر از هرچیز تأکیدی است بر خودِ آثار و نام هنرمند. طاها درم بخش در رابطه با فرایند انتخاب آثار می گوید: از میان حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ اثر، نزدیک به ۱۲۸ اثر انتخاب و به معرض نمایش گذاشته شدند. کارها به طور عمده در دو بازه ی زمانی خلق شده اند؛ یکی در سالهای ابتدایی انقلاب و دیگری در دوران دوم خرداد. همان دوره ای که روزنامه هایی مثل جامعه، توس، نشاط و عصر آزادگان روزانه کارتون های پدرم را چاپ می کردند. در طراحی نمایشگاه هم هویت مطبوعاتی آثار حفظ شده؛ به صورتی که با استفاده از نسخه هایی از همان روزنامه ها بعنوان کاغذدیواری هایی بر دیوار گالری، تماشاچی در فضایی مشابه با بافت فرهنگی و رسانه ای آن سال ها قرار می گیرد.


او افزود: آثار حاضر در نمایشگاه، به صورت کلی به دو بخش تقسیم می شوند: کارتون های اجتماعی و کاریکاتورهای سیاسی. هر دو گونه، آینه ی تمام نمایی از دغدغه ها و دل مشغولی های جامعه ی ایرانی در دهه های گذشته هستند. از خطوط تند و انتقادی گرفته تا زبان طنزآلود و گاه شاعرانه ای که در روایت مسایل اجتماعی به کار رفته، همگی امضای یک نگاه مستقل را با خود دارند.
طاها درم بخش در رابطه با برنامه های دیگر برای ادامه ی این مسیر اظهار داشت: درحال برنامه ریزی برای انتشار کتابی هستیم با عنوان احتمالی «عبور موقت ۲». نسخه ی اول این کتاب پیشتر انتشار یافته بود و حالا این مجموعه می تواند دنباله ای بر آن باشد. امکان دارد نمایشگاه دیگری نیز، همزمان یا بعد از انتشار کتاب، در شهر یا فضای دیگری برگزار گردد. استقبال مخاطبان از این نمایشگاه، فراتر از انتظارات اولیه بوده است. بازخوردها واقعا خوب بود. دوستانی که از خانه کاریکاتور آمده بودند هم گفتند که نمایشگاه نسبت به رویدادهای مشابه، بسیار پرمخاطب بوده است. البته خانه هنرمندان ایران به واسطه ی موقعیت مکانی و جمعیت هنردوستی که به آنجا رفت وآمد دارند، محیطی پویاتر از یک گالری خصوصی معمولی دارد.
او اضافه کرد: هنوز به شکل مستقیم در حوزه ی کارتون فعالیت نمی کنم، اما در گذشته، تجربه ی ساخت دو انیمیشن کوتاه بر مبنای کارهای پدرم را دارم. حقیقت اینست که هنر در ایران اغلب در حد یک خوراک فرهنگی جانبی یا همان گونه که شاملو می گوید، در حد تنقلات دیده می شود. جوان ها با شجاعت و علاقه کار می کنند، اما مسیر مشخصی برای پشتیبانی از آنها وجود ندارد. مشکل بیشتر از هنرمندان، به سیاستگذاری های فرهنگی و وضعیت اقتصادی برمی گردد. هنر احتیاج به بستری امن و پایدار دارد تا بتواند شکوفا شود. امیدوارم این نمایشگاه فقط یک یادبود نباشد؛ بلکه جرقه ای باشد برای بازبینی در نقش هنر کارتون در فرهنگ معاصر ما.