درباره آنری روسو ـ نقاش

هنرمند نابغه ای که اغلب مسخره می شد!

آتلیه دات کام: آتلیه دات کام: «آنری روسو» یکی از بزرگ ترین هنرمندان خودآموخته در تاریخ هنر است که به خاطر خلق تصاویری سرزنده از مناظر نیمه گرمسیری مشهور است. در این گزارش به داستان زندگی و منتخبی از آثار هنری «آنری روسو» می پردازیم.

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از ایسنا، «آنری روسو» در ۲۱ مه ۱۸۴۴ در «لاوال» واقع در فرانسه به دنیا آمد. تاریخ هنر از او به عنوان یکی از بزرگ ترین هنرمندان خودآموخته یاد می کند برای اینکه هیچگاه تحصیلات رسمی یا آموزش حرفه ای ندید. او همین طور تا پیش از دهه ۴۰ زندگی اش بطور تمام وقت به نقاشی نپرداخته بود. در صورتیکه او فاقد خلاقیت نبود، ترکیب بندی های خام او اغلب مورد تمسخر قرار می گرفت. آیا او یک هنرمند متوسط و بی استعداد بود یا شاید فقط از زمان خود جلوتر بود؟

«روسو» یک دوره چهار ساله در ارتش خدمت کرد و سپس در خدمات دولتی به عنوان جمع آورنده عوارض و مالیات مشغول کار شد. وی در ابتدا برای یک وکیل کار می کرد، اما بعدها به ارتش پیوست. «روسو» در طول خدمت خود، در پادگان «Angers» مستقر بود و داستان های سربازان در جنگ فرانسه-مکزیک دوم را می شنید. این داستان ها تأثیر زیادی بر تخیل او داشتند و بعدها الهام بخش آثار هنری وی در مورد جنگل های عجیب و غریب شدند.
«روسو» بعد از مرگ پدرش در سال ۱۸۶۸ میلادی از ارتش استعفا داد و به پاریس نقل مکان کرد. در آنجا با «Clémence Boitard» ازدواج کرد و به خدمات دولتی بازگشت.



«شب کارناوال»


«روسو» در سال ۱۸۸۴ میلادی، مسیر هنری خودرا بطور رسمی شروع کرد. او مجوز کپی برداری از موزه های لوور، لوکزامبورگ و ورسای را دریافت کرد. پیش از پیدا کردن سبک خود، اهتمام کرد نقاشی های امپرسیونیست ها و آثار دانشگاهی دیگر را بکشد. او از طرف «سالن رسمی» رد شد، اما در سالن (Salon des Indépendants) جایگاه خودرا پیدا کرد. یک سال بعد، این گروه نمایشگاه هایی از آثار هنری «آنری روسو» همچون «شب کارناوال» را برگزار کرد.

این نقاشی شاعرانه، یک زوج را در لباس های کارناوالی جشن گونه به تصویر می کشد. شاید آنها در یک نمایش شبانه کارناوال کار می کردند و الان به ملاقات می روند؟ با دقت که نگاه کنید، صورت غیرمنتظره ای مردی از کلبه خالی پشت سرشان نمایان است. آیا او دوست آن هاست یا خطری به همراه دارد؟

ترکیب بندی این نقاشی با نمایی از آسمان، ماهی بزرگ و درخشان، ابرها و ستارگان پراکنده غالب است. این اثر هنری هم واقع گرایانه است و هم رویایی، و امضای روح هنری «روسو» را از همین ابتدا به نمایش می گذارد.


«خودم، پرتره-منظره»


تمایل به بیان خلاقانه می تواند راهی برای «آنری روسو» باشد تا از مشکلات شخصی خود دوری کند یا آنها را پردازش کند. این هنرمند بعد از چندین مرگ در خانواده اش، همچون درگذشت همسر اولش در سال ۱۸۸۸ میلادی، در حوزه های مختلفی خودرا محک زد. وی در نوازندگی ویولن ماهر بود و همین طور اهتمام کرد آهنگسازی را امتحان کند. او بعد از بازدید از نمایشگاه پاریس در سال ۱۸۸۹ میلادی و دیدن بازسازی هایی از مناظر سنگالی، تونکینی و تاهیتی، یک نمایشنامه کوتاه کمدی نوشت. این نمایشنامه هیچ گاه به اجرا درنیامد، اما خوشبختانه «روسو» بعدها حیرت خود از مناظر عجیب و غریب را در نقاشی ها به تصویر کشید.

او نه یک افسر گمرک، نه یک آهنگساز و نه نمایشنامه نویس بود؛ «آنری روسو» بطور قطع یک نقاش بود. ما او را در نقاشی«خودم، پرتره-منظره» در قامت یک نقاش می بینیم. وی در یک لباس شیک ایستاده و قلم مو و پالتی رنگی در دست دارد، که نام دو همسرش، کلمانس و ژوزفین، روی آن نوشته شده است.

در پس زمینه، یک منظر شهری پاریسی دیده می شود که پل قدیمی «Pont du Carrousel»، برج ایفل و یک کشتی را نشان میدهد. در آسمان سایه ای از یک بالن هوای گرم بچشم میخورد و خورشید قرمز رنگی که از ابرها عبور می کند، الهام گرفته از نقاشی «دو شکوه» اثر «ژان-لئون ژروم» سال ۱۸۸۴ است.

«کولی خفته»


نقاشی «کولی خفته» یک زن را در بیابانی خشک نشان میدهد که درحال استراحت است، در صورتیکه یک شیر غول پیکر بالای سر او ایستاده است. او دارایی کمی دارد؛ یک کوزه آب، یک ماندولین، یک پتو و یک چوب دستی که در دست دارد. بیابان خانه اوست، چونکه او یک کولی است و درحال استراحت شبانه است. خود «روسو» او را به عنوان یک مندولین نواز توصیف می کند که به علت خستگی عمیق به خواب رفته است.

شیر بالای سر گویی سرش را پایین آورده که با دقت او را بو کند. این به نظر خوشایند نمی آید، اما صحنه به نظر آرام است. آیا این حیوان وحشی واقعی است یا ما درحال دیدن رویای زن هستیم؟ «کولی خفته» مرموز یک نمونه عالی از بزرگ ترین استعداد «روسو» است، یعنی توانایی وی در خلق یک واقع گرایی جادویی و رویایی.



«شیرجه شیر گرسنه روی بزکوهی»


«روسو» نقاشی «شیر گرسنه» را در سال ۱۹۰۵ میلادی میلادی خلق کرد و الان متعلق به مجموعه بنیاد بایلر در سوئیس است. این نقاشی دومین اثر هنری روسو با موضوع جنگل است. او این مساله را ۱۰ سال بعد از نمایش نقاشی «ببر در طوفان استوایی» و مسخره شدن در سال ۱۸۹۱ در سالن «des Indépendants» از سر گرفت. اما درحالی که دانشگاهی ها ترکیب بندی های بچه گانه و دست و پاگیر می دیدند، منتقدان هنری آینده یک شاهکار دراماتیک را شناسایی نمودند.
علاقه «روسو» به گیاهان جنگلی از بازدیدهای مکرر او از باغ های گیاه شناسی پاریس نشأت می گرفت.




«فلامینگوها»


«روسو» یک دفعه در مورد بازدیدهای خود از موزه گیاه شناسی گفته است: «وقتی وارد خانه های شیشه ای می شوم و گیاهان عجیب و غریب سرزمین های بیگانه را می بینم، به نظرم می آید که وارد یک رویا شده ام.» این هنرمند علاوه بر نمایشگاه های «Jardin des Plantes» از کتاب ها و مجلات نیز الهام می گرفت. نقاشی «فلامینگوها» که در یک مجموعه خصوصی نگهداری می شود، نمونه دیگری از این رؤیاهای سبز است.

این نقاشی گروهی از فلامینگوهای صورتی را نشان میدهد که در کنار یک ساحل شنی ایستاده اند. پرندگان اندازه های مختلفی دارند، یکی از آنها بسیار کوچک است، شاید یک جوجه باشد. در میانه نقاشی، نیلوفرهای آبی روی سطح آب شناورند. پس زمینه نیز یک جنگل سرسبز را نشان میدهد که درختان نخل بلند با ضربات قلم مو ساده نقاشی شده اند.



«La Carriole du Père Junier»



نقاشی «La Carriole du Père Junier» (ارابه ژونیه) یک پرتره گروهی از «آنری روسو» و خانواده «ژونیِه» به همراه سه سگشان است. «پِر ژونیِه» یک فروشنده سبزیجات و دوست قدیمی روسو بود. او این نقاشی را برای تسویه یک بدهی مالی سفارش داد و هنرمند برمبنای یک عکس این نقاشی را خلق کرد.
در مقایسه با عکس اصلی، تغییراتی در موقعیت درختان و سگ ها دیده می شود. شخصیت ها در ژست های معذبی به تصویر کشیده شده اند، بچه ها شبیه "انسان های کوچکتر" به تصویر کشیده شده اند و اسب زیبا روی سم هایش آرام حرکت می کند. با وجود تمام این ها، بنظر می رسد خانواده ژونیِه خانواده ای مهربان و با سلیقه در انتخاب سگ ها باشند.


«پرتره یک زن»


نقاشی «پرتره یک زن» که در سال ۱۸۹۵ خلق شد، یک زن ناشناس را نشان میدهد که روی بالکنی ایستاده است. شاید او نیز به گیاه شناسی علاقمند بوده باشد، برای اینکه گلدان های باغی با بنفشه و سایر گیاهان پشت سر او قرار دارند. بین انگشتانش یک شاخه گل در دست دارد و با دست دیگر یک شاخه سبز شبیه به ساقه را می فشارد. این خاصیت ها که به طور معمول در نقاشی های پرتره دیده می شوند، ممکنست به حرفه او اشاره داشته باشند. در آسمان، یک پرنده تنها درحال پرواز است. مانند سایر آثار روسو، دانستن اینکه آیا این ها استعاره هستند یا فقط نگاه او به صحنه ای که تماشا می کرد، دشوار است.
این نقاشی در سال ۱۹۰۸ توسط پابلو پیکاسو خریداری شد و هم اکنون در موزه پیکاسو در پاریس قرار دارد. پیکاسو آنرا با قیمتی ارزان در پاریس خریداری کرد و احساس کرد که یک جواهر ناشناخته کشف کرده است. و واقعا این طور بود! او که شیفته این اثر شده بود.
«آنری روسو» در دوم سپتامبر ۱۹۱۰ میلادی به علت عفونت بدی که در پایش داشت، از دنیا رفت. یک سال بعد، او با یک نمایشگاه بزرگ در سالن «des Indépendants» تجلیل شد. آثار او بازهم بر نسل های بعدی هنرمندان مدرن تأثیر گذاشت و تأثیر ویژه ای بر سورئالیسم داشت.



منبع: آتلیه دات كام