حاشیه و متن شب بازگشت اركستر ملی ایران به سن

هزار دستان ارکستر ملی هزار دستان حنانه را نواختند!

آتلیه دات کام: ارکستر ملی ایران، شب گذشته پس از مدت های طولانی به رهبری آرش امینی بصورت عمومی به روی صحنه رفت و از مخاطبانی که تقریباً کل سالن را پر کرده بودند، میزبانی کرد.

به گزارش خبرنگار موسیقی ایسنا، در ایران دو ارکستر مهم داریم؛ ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک تهران اما این دو ارکستر که سالهای طولانی از راه اندازی آنها می گذرد، همیشه درحال تردد در یک مسیر پرپیچ و خم بوده اند که باعث شده آنگونه که باید پیشرفت نکنند و امروز نتوانیم آنها در سطح ارکسترهای خوب دنیا بدانیم!

ارکستر ملی ایران همانند ارکستر سمفونیک تهران حال خوشی ندارد، حتی می توان اظهار داشت که حال ارکستر ملی ایران از ارکستر سمفونیک تهران هم بدتر است؛ چونکه این ارکستر از سال ۹۸ که فریدون شهبازیان کنار گذاشته شد، در وضعیتی مبهم به سرمی برد و تنها چند بار آن هم نه بطور منظم، با رهبران میهمان روی صحنه رفته است.

وضعیت این ارکستر در دوران کرونا بیشتر در هاله ای از ابهام فرو رفت و فعالیت آن به چند ویدیوی آنلاین و یا اجرای بدون مخاطب در جشنواره موسیقی فجر ختم شد.

اما مسئله اینجاست که وضعیت این ارکستر پس از کرونا هم بهبود نیافت و کنسرتی که قرار بود مهرماه ۱۴۰۱ آثار مجید انتظامی را روی صحنه ببرد، کنسل شد و از آن پس نیز برنامه های ارکستر ملی بصورت خصوصی و بدون بلیط فروشی عمومی انجام می شد.

بدین سبب کنسرت پنج شنبه شب ارکستر ملی ایران به رهبری آرش امینی ـ به عنوان رهبر میهمان ـ را می توان شروع فصل تازه اجراهای این مجموعه تحت پوشش بنیاد رودکی قلمداد کرد که بعد از مدت ها توقف در اجراهای رسمی و غیرمناسبتی، باردیگر روی سن رفته است.

نکته جالب از شروع اجرای ارکستر ملی ایران به رهبری آرش امینی به عنوان رهبر میهمان، این است که او مدت ها به عنوان رهبر ارکستر صدا و سیما فعالیت نموده بود، اما اسفند سال ۱۴۰۱ به علت آن چه دخالت های نابه جای مسئول اداری جدیدالانتصاب ارکستر در مسائل حرفه ای و هنری مانند تعیین و انتصاب نوازنده، نحوه تمرین کردن و... عنوان کرده بود، از سمت خود در ارکستر صدا و سیما استعفا کرد.

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از ایسنا، ارکستر ملی ایران باتوجه به الگوی استاندارد جهانی برای ارکسترهای مهم دنیا، باید در حضور یک رهبر دائم، دارای برنامه های مشخص و مدونی باشد؛ نه این که هر از چندگاهی وابسته به برنامه ای خاص از آن استفاده گردد و همیشه با مشکلات مختلفی رو به رو باشد؛ تا حدی که تعدادی از موسیقیدان ها مانند علی رهبری بر این باور هستند که «وجود هر دو ارکستر سمفونیک و ملی لازم نیست و تنها به یک ارکستر نیاز داریم؛ چون نه بودجه آنرا داریم، نه اتاق تمرین، نه سالن اجرا و نه سازهای خوب.»

حال زمانی که بحث مالی اشاره می شود می توان به این صحبت مدیر دفتر موسیقی در پاسخ به این سؤال ایسنا که آیا «بودجه دفتر موسیقی و رودکی به داشتن ارکستر ملی می رسد؟» اشاره نمود که او پاسخ داده بود که «بودجه حوزه هنر نسبت به سایر بودجه هایی که اختصاص پیدا می کند بسیار کمتر است.»

وقتی هم که بودجه کافی برای هر دو ارکستر وجود ندارد، از نوازندگان ارکستر سمفونیک در ارکستر ملی هم استفاده می شود! گرچه که همیشه این نقد به ارکستر ملی وجود داشته که اجرای آنها نسبت به ارکستر سمفونیک از کیفیت پایین تری برخوردار می باشد که شاید بتوان در جست وجوی علت این امر به این اظهار نظر ارسلان کامکار رجوع کرد که گفته است: «نوازنده ارکستر ملی باید فواصل موسیقی ایرانی را بلد باشد و به درستی اجرا نماید ولی در ارکستر سمفونیک بلد بودن یا نبودن فواصل موسیقی ایرانی اهمیتی ندارد. من بارها دیده ام که در ارکستر ملی افرادی بوده اند که فواصل ایرانی را بلد نبودند و حتی مسخره هم می کردند. نوازنده ارکستر ملی باید بداند که در آنجا موسیقی ایرانی اجرا می شود نه کار کلاسیک و یا آثار کلاسیک موسیقی دان های ایرانی مانند حسین دهلوی. ارکستر ملی باید مانند گلهای سابق باشد، مردم آن انتظار را از ارکستر ملی دارند.»

از این صحبت ها که بگذریم، در کنسرت شب گذشت ارکستر ملی ایران قطعاتی همچون هزاردستان از مرتضی حنانه بر طبق ملودی از مرتضی نی داوود، سوئیت دشتی از جواد معروفی، سوئیت برای قانون و ارکستر در سه قسمت از بهزاد عبدی، هشت بهشت از کامبیز روشن روان بر طبق ملودی از حسن کسایی، سوئیت برای قیچک و ارکستر در سه قسمت از بهزاد عبدی و کنسرتو برای ویولن و ارکستر در سه قسمت از فرهاد فخرالدینی اجرا شد.

قطعاتی که برای اجرای شب گذشته ارکستر سمفونیک انتخاب شده بود به نظر می رسید که جذابیت کافی را برای مخاطب دارد، به ویژه این که کنسرت با «هزار دستان» از حنانه شروع شد و فضایی نوستالژیک برای مخاطبان رقم زد. همین طور شاید بتوان اثر فخرالدینی یا سوئیت برای قانون و ارکستر عبدی را از دیگر آثار جذاب برای مخاطبان به شمار آورد.

اما اگر بخواهیم به انتخاب آثار به نحو دیگری نگاه نماییم، می توانیم به انتخاب دو اثر از بهزاد عبدی بپردازیم؛ چونکه این هنرمند جزو شورای هنری ارکستر ملی است و بعد از همکاریش با جشنواره موسیقی فجر به عنوان دبیر به نظر می آید پروژه های این هنرمند رو افزایش گذاشته است.

البته انتخاب دو اثر از عبدی برای اجرا در کنسرت ارکستر ملی آن هم وقتی که مدت ها از آخرین کنسرت او می گذرد شاید چندان معمول نباشد به ویژه این که عبدی به عنوان یکی از اعضای شورای ارکستر ملی فعالیت می کند و شاید بتوان این امر را تا حدی با آنکه یک رهبر آثار خودرا در ارکستر اجرا نماید برابر دانست؛ برای اینکه به هر حال او با عنایت به عنوانی که در ارکستر دارد، در انتخاب آثار اجرائی نقش دارد.

درحقیقت نمونه این امر به اجرای آثار شاهین فرهت در سی وچهارمین دوره از جشنواره موسیقی فجر برمی گردد که آن زمان دبیری جشنواره را بر عهده داشت.

همین طور هادی آرزم که قبلا در ارکستر سمفونیک تهران حضور داشته، در عرصه موسیقی کلاسیک ایرانی و کلاسیک فعالیت نموده است و الان جزو شورای سیاستگذاری ارکستر سمفونیک تهران است، شب گذشته در میان نوازندگان ویولن دو دیده می شد. البته این هنرمند چند روز پیش در جریان نشست خبری آزمون نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران به این نکته پرداخته بود که چرا نوازندگان ارکسترها در ایران بعد از بازنشستگی دیگر نمی توانند به فعالیت خود ادامه دهند و باید بصورت پروژه ای با ارکسترها همکاری داشته باشند؟ ناگفته نماند که آرزم از بازنشستگان ارکستر سمفونیک تهران است.

و اما مشکلات آکوستیک تالار وحدت که چند سالی است در کنسرت ها ایجاد مشکل می کند، دیشب در چند بخش سبب ایجاد مزاحمت شد، کمااینکه چندین بار حین اجرای نوازندگان نویزهای (noise) اضافی که صدای بلندی هم داشتند به گوش رسید.

از طرفی در اجرای شب گذشته چندین ساز ایرانی در کنار سازهای کلاسیک نواخته شدند. با عنایت به این که سازهای ایرانی برای نواخته شدن در سالن های کوچک طراحی شده اند و نواختن آنها در سالن های بزرگ آن هم در کنار سازهای کلاسیک غربی کار را دشوار می سازد، شب گذشته گویی واقعا کار را دشوار کرده بود، به شکلی که گاهی شنیدن صدای این سازها چندان کار راحتی نبود.

البته این مشکل چند روز پیش هم در جریان برگزاری کنسرت نمایش «هفت خان اسفندیار» تالار وحدت مشکل ساز شده بود و تعدادی از مخاطبان از تداخل صدای ارکستر و خوانندگان گله مند بودند، تا حدی که اگر بازیگران هم زمان با ارکستر می خواندند، دیگر شنیدن صدای آنها کار راحتی نبود!

همچون دیگر حواشی اجرای شب گذشته، گپ و گفت کارکنان سالن پشت درها بود که اگر در طبقات نشسته بودید شاید صدای آنها حین اجرای ارکستر برایتان ناخوشایند بوده باشد.

البته تشویق های نابه جای مخاطبان حین موومان ها و یا صدای زنگ موبایل ها هم همچون مواردی است که حین کنسرت ها رعایت نمی گردد، بااینکه شاید بد نباشد در بروشورها و یا قبل از شروع هر کنسرت این موارد گوشزد شود.





منبع: atolieh.com