در محفل عصرنشینی هنر و اندیشه دیدار بررسی شد؛

چرا سلام فرمانده فراگیر شد؟

چرا سلام فرمانده فراگیر شد؟ آتلیه دات کام: سرود سلام فرمانده و علت فراگیری آن در محفل سی و هفتم عصرنشینی هنر و اندیشه دیدار بررسی گردید.


به گزارش آتلیه دات کام به نقل از خبرگزاری ایرنا از حوزه هنری، محمدرضا وحیدزاده، مجری کارشناس محفل سی و هفتم عصرنشینی هنر و اندیشه دیدار در شروع این جلسه اظهار داشت: در ایام ابتدایی تعطیلات نوروز امسال سرود سلام فرمانده برای نخستین بار از شبکه های سیما انتشار یافت، همان روزها عده ای نظرات مثبت نسبت به سرود مذکور داشتند، برخی از افراد هم منتقد آن بودند. این واکنش ها تا حدودی طبیعی بودند و این بازخوردها که از سلیقه های مختلفی برمی آید رویه عادی خودرا طی می کرد اما هر چه که جلو رفتیم اتفاقات دیگری افتاد.
وی اضافه کرد: سرود سلام فرمانده با اقبال چشم گیر و اعجاب انگیز مخاطبان رو به رو شد و به همان میزان صف بندی ها نیز در مقابل آن شکل جدی تری به خود گرفتند. در این مرحله تعدادی از افراد خیلی جدی تر از گذشته موافق سرود مذکور بودند و برخی دیگر از افراد انتقادات عجیب و غریب و گاهی تندی به آن داشتند. منتقدان معتقد بودند که یک اراده حکومتی پشت سرود سلام فرمانده است و با انتشار این اثر به صورتی پروپاگاندا صورت می گیرد.
وحیدزاده افزود: از جانب دیگر کسانی می گفتند اگر سرود مذکور با اراده حکومتی تولید و پخش شده، چرا کاری مثل آن قبل از این انجام نشده است. به همان میزان با واکنش مردم سرود سلام فرمانده به صورتی در شبکه های اجتماعی وایرال شد و به دفعات در شهرها و کشورهای مختلف به اجرا درآمد و پخش گردید. باتوجه به آنچه دیدیم و گفته شد بنظر می رسد که ما با یک پدیده معمولی رو به رو نیستیم. با یک اظهار نظر سطحی نمی توان از کنار این پدیده گذشت. ما امروز کنار چهار نفر از دوستانمان دکتر جلیل محبی، دکتر رضا زنگنه، سید باقر نبوی و علیرضا سمیعی راجع به سرود سلام فرمانده گفت و گو می نماییم.
در ادامه سید باقر نبوی نظرش درباره سرود سلام فرمانده را چنین بیان کرد: همه ما با علوم انسانی آشنا هستیم و تلاش می نماییم که به صورتی پدیده های مختلف اتفاق افتاده را تحلیل و بررسی نماییم اما امروزه با مرور آنچه در فضای مجازی رخ می دهد و منعکس می شود متوجه می شویم که گویی جامعه تحلیل هایی چون تحلیل های ما را پس می زند و پس ممکنست که تحلیل جامعه شناسانه پدیده ای چون تولید و انتشار سرود سلام فرمانده کاری کند که اینطور پدیده ها با لکه ای بزرگ و زشت، آلوده شوند.
وی اضافه کرد: پس تفسیر یک رویداد واقعی به صورتی می تواند محل مناقشه باشد. بدین سبب پیدا کردن محل اساسی بحث در نقطه ای که موضوع اشباع شده، کار بسیار دشواری است. من در اینجا مدعی این نیستم که چنان کاری به این سترگی می توانم انجام دهم ولی یک چیز را می دانم و آن این است که در حقیقت من اتفاقاً فکر نمی کنم که نباید درباره چیزهای زنده و جاری بحث کرد.
نبوی اضافه کرد: بتازگی دوستی به من گفت اول اثری تولید کن که وایرال شود و سپس درباره آثاری که وایرال شده اند، صحبت کن. من انتظار نداشتم که آن دوستم این حرف را بزند و متوجه نشدم که چرا این حرف را بیان کرد. اگر منظورش این بوده که فقط افرادی که کلیپ یا سرود وایرال شده ای ساخته اند می توانند درباره اثری چون سرود سلام فرمانده صحبت کنند، باید بگویم به نظرم این نوع تفکر ساده انگارانه است. مگر کسانی که در پژوهشکده های مختلف پول می خورند، کتاب می خوانند و مهمل می بافند اشعار و آثار وایرال شده ای ساخته اند که کتاب و مقاله درباره آثار دیگران درمی آورند. پس می توان متعرض همه دانشکده ها و پژوهشکده ها شد.
وحیدزاده در ادامه اظهار داشت: من هم با شما موافقم و قبول دارم که صحبت کردن درباره یک پدیده زنده کار متهورانه ای است. او سپس خطاب به آقای زنگنه گفت ما با پدیده ای مواجهیم که به زعم تعدادی از افراد موسیقی نسبتاً معمولی ای دارد. من کارشناس موسیقی نیستم اما به سادگی می توان فهمید که چنین اثری جنبه‌ی خاصی ندارد و شعرش نیز همانطور که شما می دانید و من هم می دانم، اتفاق عجیب و غریبی نیست. اما چه می شود که با این اقبال و گستردگی مواجه می شود؟
سرود سلام فرمانده نان ملودی اش را می خورد
دکتر رضا زنگنه پاسخ داد: سرود سلام فرمانده از چند نظر فنی، متنی و نحوه برخوردی که با آن شده، کار به شدت بدی است. سرود سلام فرمانده سه جنبه دارد: کلام، موسیقی و تصویر. کلام این کار ضعف های عمده ای دارد یعنی دارای ایرادات زبانی، ایراد قافیه و یک دست نبودن زبان اثر است. یعنی گوینده قسمتی از اثر را به زبان عامیانه و بخش دیگر را به زبان رسمی و ادبی می خواند. از جانب دیگر چون خواسته تعدادی از حرف ها را در قالب اثر بیان کند و این کار کمی دشوار بوده مجبور شده که نوعی انحراف از نرم در زبان اثر مذکور بوجود آورد. بطورمثال ما هیچ گاه در زمان صحبت کردن نمی گوییم قد فلانی کوچک است. قد کوتاه یا بلند است.
وی اضافه کرد: من فکر می کنم که سرود سلام فرمانده نان ملودی اش را می خورد برای اینکه ملودی آن، ملودی به یاد ماندنی، تکرارشونده و به سبک بسیاری از موسیقی ها و مداحی هایی است که در ذهن آدم می مانند. وقتی ملودی، ملودی به یاد ماندنی باشد، مخاطب ابتدا ملودی را به یاد می سپارد و با آن ارتباط برقرار می کند، سپس کلام را. علت ضعف عمده ما در موسیقی پاپ و مداحی این است که ما ضعف محتوا داریم. یعنی ما آنقدری که موسیقیدان، خواننده و مداح خوب داریم، ترانه سرای خوب نداریم.
وی افزود: مقوله دیگر تصویر است که من اندکی با احتیاط راجع به آن حرف می زنم. تصویر، تصویری است که به اصطلاح بار اول جذابیت به وجود می آورد برای اینکه وقتی بچه سوژه باشد، ناخودآگاه جذابیت ایجاد می شود یعنی حتی اگر برای تبلیغ پفک نیز از بچه ها استفاده کنید، آن تبلیغ جذاب خواهد شد. در اینجا این سوال پیش می آید که آیا سرود سلام فرمانده برای کودک و نوجوان تولید شده یا فقط از کودکان و نوجوانان استفاده می نماید که به نظر من این کار از کودکان استفاده یا شاید سوء استفاده می نماید چون کودک بااینکه جنبه های احساسی اش را می فهمد اما نصف کلامش را متوجه نمی گردد بدین سبب سرود مذکور برای کودک و نوجوان نیست.
زنگنه اضافه کرد: نکته بعدی که من می خواهم درباره آن حرف بزنم این است که به سبب تسلط نداشتن کافی بر کلام، قافیه، بیان و امثال آنها، گویندگان محترم ناگزیر حرف هایی زده اند که انحراف ایجاد می کنند و به نظرم این اتفاق به خاطر ناتوانی کلام رخ داده است اما درباره این که شما گفتید تعدادی از منتقدان می گویند اراده حکومتی پشت تولید و پخش سرود سلام فرمانده بوده باید بگویم این حرفی است که همیشه هست. من بارها این را گفته ام کاش واقعاً مدیریت فرهنگی و رسانه ای جمهوری اسلامی اینقدر هوشمند بود که بسیاری از کارها را بتواند خوب انجام دهد و خیلی وقت ها اینطور نیست.
وی گفت: ببینید اراده ای در زمینه موسیقی در ۱۰تا ۱۵سال اخیر وجود دارد که من اسم آنرا عقده سامی یوسف می گذارم. مدیریت فرهنگی و هنری ما در دهه های ۶۰ و ۷۰ به دلیلهای مختلف از موسیقی جا مانده و آنرا رها، سرکوب و انکار کرده است، اما از دل این مساله شبهه موسیقی هایی در فضای مذهبی، شبه مذهبی، انقلابی و شبه انقلابی شکل گرفته اند که اصالت ندارند. در ابتدا هیئت ها به موسیقی های لس آنجلسی یا قبل انقلابی متوسل شدند چون آهنگ سازی بلد نبودند و متأسفانه ما هنوز در بعضی از تولیدات کپی مستقیم داریم یعنی بطورمثال بلا چاو را کپی کرده اند و بدون عقبه تئوریک و تفکر عمیق دست به تولید در زمینه های موسیقی، کلیپ و امثال آنها زده ایم. این سبب شده است که خیلی از آثار از درون تهی باشند و جنبه رسانه ای و فرهنگی در آنها غلبه داشته باشد.
وی در ادامه اظهار داشت: مدیران فرهنگی ما تصور می کنند اگر جوانان ما امروز در معرض لجنی که با کارهای امثال ساسی و تتلو از آن سوی مرزها پراکنده می شود، قرار گرفته اند، همینکه ما بتوانیم بچه ها را برای خواندن یک اثر تولید شده به صف نماییم، برد کرده ایم. جالب است که از آن طرف اپوزیسیون می آید و سرود «همراه شو عزیز» کودکان را نشان می دهند که آن هم سیاسی است و ایراد دارد.
زنگنه گفت: پروژه های مدیریت فرهنگی ما که روی نمادسازی و چهره سازی بدون تربیت فنی، موسیقایی و امثال آنهای قبلی متمرکز شده اند، باتوجه به نمونه های پیشینی چون مقوله حامد زمانی شکست خورده هستند. این پروژه ها از تفکر عمل زده، بسیار ویترین محور و بدون عمق فرهنگی، فکری و حتی نگاه راهبردی می آیند.
وحیدزاده روی دو نکته از نکات مطرح شده در قالب سخنان دکتر زنگنه اصرار کرد و اظهار داشت: زنگنه معتقد می باشد که سرود سلام فرمانده یک کار کودک نما است و برای مخاطب کودک تولید نشده است.
سلام فرمانده بعنوان یک سرود به توفیقات خودش رسیده است
وی سپس خطاب به علیرضا سمیعی اظهار داشت: آیا واقعا سرود مذکور کاری کودک نما است و به صرف آنکه ۳۱۳ کودک را گرد هم آورده، ما نمی توانیم انتظار داشته باشیم که برای کودکان تولید شده باشد؟ آیا شما نیز سرود سلام فرمانده را یک اثر شتاب زده و از درون پوچ می دانید؟
سمیعی پاسخ داد: آقای زنگنه و خیلی از دوستان می گویند که سرود سلام فرمانده کار ضعیفی است و آنرا در تاریخ موسیقی و شعر قرار می دهند و در مقایسه با سایر آثار قرار گرفته شده در این تاریخ، مچش را باز می کنند. به نظرم آقای نبوی از نقطه خوبی بحث را آغاز کرد و گفت حواسمان جمع باشد که بحثمان را از کجا شروع می نماییم برای اینکه اگر سرآغاز بحث را از جای خوبی انتخاب نماییم، احتمال این که بعدا به انحراف برویم بسیار، بسیار کمتر است.
وی اضافه کرد: من می گویم اشکال انتقادات از سرود سلام فرمانده این است که ما توپ بیسبال را به زمین فوتبال آورده ایم و می گوییم چرا نمی توانیم شوتش نماییم پس این توپ اشکال دارد. سرود سلام فرمانده در تاریخ موسیقی و شعر قرار نمی گیرد و زمین خودش را دارد. ما باید در آن زمین به سرود مذکور بپردازیم و اصلاً به همین خاطر است که درباره فرم حرف می زنیم. فرم اقتضائاتی دارد و نخستین کسی که درباره آن صحبت کرده، کانت است. او می گوید یک اثر هنری زمانی به فرم آمده که عناصر آن به سمت کاربردش هماهنگ شده باشند.
سمیعی گفت: ما از فرم سلام فرمانده که یاد می نماییم باید درباره سرود حرف بزنیم. اگر این اثر را یک سرود بدانیم متوجه می شویم که به توفیقات خودش رسیده است. اگر کنسرت رفته باشید متوجه می شویم که مردم با خواننده همراهی می کنند و این به آن دلیل است که مردم در مکان ها و شرایط مختلف آهنگ های خواننده مورد علاقه شان را شنیده اند. در مداحی نیز همین طور است. مداح بطور معمول تلاش می کند شعرهای ساده را انتخاب نماید تا مخاطب با او همراه شود. درباب سرود چیزی که مردم را با اثر همراه می کند، یک خواست اجتماعی است.
وی افزود: کنه اصلی سرود این است که یک خواست اجتماعی و سیاسی وجود دارد و مردم حول آن خواست دور هم جمع شده اند و شعر باید به قدری ساده باشد که بتواند خواست اجتماعی مذکور را تجسم کند تا مردم بتوانند نقطه جمعشان را حفظ کنند. سرود سلام فرمانده با تاکید بر شعری خلق شده که مردم می توانند آنرا حفظ کنند. گوشواره این شعر بسیار کوتاه است و قافیه کوبنده ای دارد. سرود مذکور تولید شده تا از یک خواست سیاسی و اجتماعی دفاع کند و به نظر من کارش را خوب انجام می دهد.
سرود سلام فرمانده را هنر انقلابی می دانم
دکتر جلیل محبی نیز اظهار داشت: من سابقا با آقای سمیعی درباره هنر و ارتباط آن با عالم خلقت و خداوند متعال گفت و گو کرده ام و من نتیجه آن گفت و گوها را بعنوان مقدمه در اینجا بازگو می کنم. همانطور که همه هستی از جزئیاتش تا کلیاتش اسرار خداوند متعال هست و هیچ چیز نیست مگر این که اسمی از الله یا اسمی از اسماء الله هست، به نظر من هنر اسم مصور الله است. این کلمه در زبان فارسی یعنی صورت بندی موزون یک مخلوق به نحوی که با دیگر اعضا هماهنگی و هارمونی داشته باشد که بتواند زیبایی را به مخاطب القاء کند پس وقتی که یک هنرمند دست به کار می شود، باتوجه به بیشترین تجلی که از اسم مصور خداوند در عمل این فرد وجود دارد، یک اثر هنری خلق می کند.
وی اضافه کرد: کمااینکه دیگر مخلوقات بشری هم تجلی دیگری از اسماء خداوند در انسان هستند ولی اینجا یک ظهور و بروز دیگری دارد برای اینکه زیبایی خاصی دارد و بیشتر در مرکز توجه قرار می گیرد. اسم مصور خداوند ترکیب کننده تعدادی از اسماء جمال و جلال خداوند در شکلی موزون و هماهنگ است.
وحیدزاده اظهار داشت: شما می گویید اثری با این اقبال عمومی و تاثیر مثبت روی مخاطب حتما یک منبعی دارد و تجلی اسم مصور خدا است که این پدیده را به پیش می برد. در اینجا یکسری سوال دیگر مطرح می شود. ما با بقیه پدیده های فراگیر که با اقبال عمومی مخاطب مواجه گشته اند باید چکار کنیم؟ دلیل فراگیری و محبوبیت آنها چیست؟
دکتر محبی اظهار داشت: من و ما در اینجا با تجلی یکی از اسماء خداوند مواجهیم. حالا سوال شما این است که از کجا معلوم که این اسم، اسم معنوی است؟ من در اینجا می خواهم یک ضابطه ای درباب این که چه هنری، هنر احسن است، بگویم. کلمه احسن هم همان احسن القصص است. ضابطه ای که من بیان می کنم یک ضابطه شخصی عام است یعنی نمی تواند یک ضابطه نوعی باشد و آن این است که با وجود این که بسیاری از اسماء الهی که متجلی می شوند، شرور عالم هستند، چطور میتوان یک کار را خداپسندانه دانست؟ ما باید ببینیم که کار مورد نظر تا چه اندازه به فطرت آدمی نزدیک است.
وی اضافه کرد: اگر یک اثر هنری به وجود آمد و عموم مومنین به آن اقبال داشتند و عموم غیر مومنین از آن روی برگرداندند، و اجمالا نوعی از تصویرگری بود، فارغ از این که این اثر با شاخصهای نقد ادبی، سرود، موسیقی و انواع هنری که داریم سازگار است یا نه؟ من آنرا هنر الهی می دانم. ما اشعاری داریم که از نظر صناعات ادبی بسیار ضعیف هستند اما بر قلوب مومنین نشسته اند. اتفاقی که در سرود سلام فرمانده افتاده به نظر من همین است.
مجری اظهار داشت: پس باتوجه به ضابطه مطرح شده از طرف آقای محبی کسی که خودش را مومن فرض می کند اما ارتباط چندانی با اثر سلام فرمانده برقرار نکرده باید تصمیم سختی راجع به خود بگیرد و آن موقع شاقولی که مطرح شده می تواند تبعاتی داشته باشد و فرد را رو به روی خود قرار دهد.
سید باقر نبوی اظهار داشت: ما در اینجا با سنجه ای طرف نیستیم. ما یک دو گانه داریم و آن این است که با رسانه های جدیدی چون کلیپ طرف شدیم و در چنین شرایطی نمی توانیم به سادگی بگوییم وقتی یک اثر همه قلوب را تحت تاثیر قرار داد دیگر نمی توان آنرا بررسی و نقد هنری کرد. نقد هنری چون سینما یک مسئله شخصی است و ما با کاراکتری به اسم منتقد سینما مواجه هستیم که امروز ممکنست از فیلمی خوشش بیاید اما چند سال دیگر این حس را نسبت به فیلم مورد نظر نداشته باشد. اگر این آدم بتواند اعلامی کند که معنادار باشد و بگوید یک فیلم باتوجه به معیارهای خاصی خوب است و فیلم دیگری به خاطر نداشتن آن معیارها بد است، همه معیارها جای مناقشه دارند. در حقیقت این که بگوییم فیلمی خوب یا بد است تا حدودی شخصی است اما نشان نمی دهد که نقد ادبی و هنری لازم نیست.
وی اضافه کرد: سوال اساسی دیگری وجود دارد و آن این است که عمر کار چقدر است؟ نفس این سوال مهمست چون آن مربوط به فرهنگی است که آقای خامنه ای می فرمایند حاضرم در راهش کشته شوم. فرهنگی که رهبر حاضر است در راهش کشته شود، آیا یک مفهوم مصرفی و مجازی است؟ هر کسی که مدعی است سرود سلام فرمانده به شکل پروپاگاندا یا طبیعی عمومی شده است باید بتواند اساسا توضیح دهد که فرم آن به چه نحوی عمومی است؟ و این توضیح، توضیح آسانی نیست.
نبوی افزود: در حقیقت به نظرم این که توضیح بدهیم چرا شعر باباطاهر، حافظ، سعدی و مولانا اینطور است، کار من و ما نیست. اما یک چیز را من می دانم و آن این است که ما کجا به جست وجوی فرهنگ می رویم؟ دستگاهها و نهادهای فرهنگی ما در جست وجوی چه فرهنگی هستند؟ آیا عمیقا به فکر چیزی هستند که الآن بکارند و ۲۰سال دیگر درو کنند. من با این کار دارم که جمهوری اسلامی در صحنه واقعی با مردم گرفتار یک ملال و دل زدگی است و مردم را شریک صحنه مبارزه در ماجرای مقاومت منطقه ای نمی بیند ولی مردم را در یک صحنه انتزاعی می خواهد.
وی اضافه کرد: من با این کار دارم که چقدر کل صحنه واقعی است. امروز نمایندگان مجلس ما عمیقا ناامید هستند برای اینکه نگران این است که در وضعیت فعلی آینده فرزندش چه می شود. روح کارمندی جمهوری اسلامی را شدیدا گرفتار ملال رو به روزمرگی کرده است. ما موفقیت در زمان را دست کم می گیریم. حیات مهمست.


منبع:

1401/03/19
12:28:37
5.0 / ۵
509
تگهای خبر: تصویر , دستگاه , زیبایی , سینما
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
جمع 2 و 2 ؟
آمار بازدید سایت
بازدید امروز: 1,158
بازدید دیروز: 5,807
هفته اخیر: 30,077