یك پژوهشگر:

نگذاریم آواز پرمحتوا به موسیقی بی هویت سوق داده شود

نگذاریم آواز پرمحتوا به موسیقی بی هویت سوق داده شود یک پژوهشگر موسیقی معتقد می باشد آواز پُرمحتوای ایرانی به سبب عدم شناساندن به نسل جوان به موسیقی بی متن وبی هویت دیگری سوق داده می شوند، در صورتیکه گوشه های بسیار زیبایی وجود دارد که در بیشتر مناطق سرزمینمان با آواهای بسیار دل انگیز در طول تاریخ اجرا شده و الان در دست فراموشی است.


میرعبدالله وطن دوست دوشنبه در گفت و گو با ایرنا اضافه کرد: خیلی از آوازخوانان ما با گوشه های مختلف و غنی موسیقی ایرانی آشنایی کافی ندارند و فقط یک و یا دو دوره ردیف را حفظ نموده و بدان قانع می شوند درصورتی که گوشه های بسیار زیبایی وجود دارد که در بیشتر مناطق سرزمینمان با آواهای بسیار دل انگیز در طول تاریخ اجرا شده و الان در دست فراموشی ست.
خواننده و مدرس آواز اصیل ایرانی افزود: برای آشنایی هر چه بیشتر با با گوشه های مختلف و غنی موسیقی ایرانی تصمیم گرفتم به تألیف کتابی در چارچوب دایره المعارف فرهنگنامه آواز بپردازم.
مؤلف کتاب نهفت «دایره المعارف فرهنگنامه آواز ایرانی» ضمن اشاره به رونمایی از این کتاب در شیراز، در ارتباط با تحقیقات میدانی انجام شده برای تألیف این کتاب اظهار نمود: تحقیقات برای تألیف این کتاب از سال۱۳۷۸ شروع شد؛ البته در آن زمان قصد داشتیم که بر روی آثار صوتی اساتید تحلیل آوازی انجام بدهیم چونکه بیشتر هنرجویان در تشخیص گوشه و دستگاه ها مشکل داشتند به دنبال منابعی برای یادگیری بودند.
این نویسنده افزود: جرقه کار از همان زمان در ذهن من زده شد و تصمیم گرفتم بررسی و تحقیقات را شروع کنم در آن زمان فایلها بصورت نوار کاست بود و با هنرجویانم تحلیل آثار صوتی اساتید آواز را شروع کردیم؛ تا این که این تحقیق در کتابی به نام خود آموز ردیف های آوازی در سال ۱۳۹۰ منتشر گردید.
وی اظهار داشت: با عنایت به استقبال از این راه عاشقانه و مهر تأیید استادان این راه تحقیق و نهفت دوم را شروع کردیم تا با دلی گرم به ساحت صاحبنظران و عاملان هنر، عرضه خالصانه شود؛ باشد که قصور در کم و کاستی در کیف را به چشم چشم پوشی نگرند و بذل دوستی نمایند.
وطن دوست افزود: تحقیقات در طول این چند سال تا نشر مجموعه ادامه داشت حتی پس از انتشار مجموعه نهفت همچنان جهت تکمیل آواهای مناطق و کشف و ثبت نواهای نهفت درحال جمع آوری و تدوین هستیم و بیشتر شهر و استانهای کشور تیم های تحقیقات و اجرائی مشغول گردآوری مطالب هستند.
وی بیان داشت: دایره المعارف آواز ایرانی (نهفت) پُر از صداهای دل انگیز و دلربای هزاردستانهایی است که با نغمه های روح نواز در این سرزمین زیباییها زیسته اند.
وطن دوست اظهار داشت: در تدوین این مجموعه تیم هایی متشکل از اساتید، گروه علمی پژوهشی، هیأت فنی اجرائی وتحقیقات و هنرجویان موسیقی سالها پشتیبانی و مشاوره پروژه را به عهده داشته اند و بیش از ۳۰نفر از اساتید آواز براین کتاب دستخط گذاشته اند.
وی خاطرنشان کرد: در این مجموعه ۱۶۰ اثر از اساتیدآواز، بیش از ۱۰ ردیف آوازی و ۶۷۳ گوشه آوازی در دستگاههای متفاوت با معرفی رستنگاه و وجه تسمیه، نت شاهد، نت ایست و نت متغیر و خاتمه توسط نگارنده اجرا گردیده و برای اساتید آواز ایرانی از دوران قاجار تا حالا ردیف آوازی تدوین شده است.
این پژوهشگر اظهار داشت: بیش از ۱۰ هزار بیت از اشعار فارسی در اجراهای متفاوت از اساتید در این اثر به ثبت رسیده و برای آشنایی با اوزان و مشخصات شعری آموزش عروض و قافیه در این کتاب گنجانده شده است. همین طور برای آشنایی با تولید فیزیولوژی صدا و مباحث پزشکی آن مطالبی در اینباره تدوین گردیده است.
وی افزود: برای سهولت و سرعت استفاده هنرآموزان و پژوهشگران امکان جستجوی گوشه در دستگاههای متفاوت در نرم افزار صوتی نیز فراهم است که با درج یک گوشه آوازی در دستگاه موردنظر بیش از ۶۰ نوع از اجراهای متفاوت از اساتید با سبک های مختلف در اختیار هنرجویان قرار می گیرد.
وطن دوست اظهار داشت: همین طور هنرجو می تواند اجرای آواز وگوشه های استاد موردنظر را یکجا بشنود تا بسته به سلیقه و علاقه خود از هر استادی که خواست تقلید وشیوه آوازی او را فرا گیرد.
وی عنوان داشت: برای هنرجویان ساز ایرانی نیز این مجموعه قابل استفاده می باشد چونکه با شنیدن چندین جواب آواز از اساتید مختلف برای تثبیت و یادگیری بسیار مفید خواهد بود. برای مداحان دوده (ع) نیز ردیف آوازی استاد سلیم موذن زاده تدوین گردیده تا علاقمندان بتوانند با شیوه مداحی به درستی آشنا گردند.
وطن دوست اضافه کرد: این مجموعه در سه جلد شامل افزون بر ۱۶۵۰صفحه و ۱۳.۵۱گیگابایت فایل فشرده، ۶۳۱۶فایل و۱۲۲۰پوشه صوتی انتشار یافته است.


وی در پاسخ به پرسشی در خصوص این که چه عواملی موجب شد که مبادرت به تألیف این کتاب شود و هدف از این تألیف چه بوده است، اظهار داشت: از زمان هنرجویی و فراگیری خط آواز ایرانی به تحقیق و پژوهش علاقمند شدم چونکه دانستن دلیل و نام گذاری گوشه ها، آوازها و دستگاههای موسیقی برایم همیشه سؤال بود که ریشه این نغمات از کجا نش‍أت گرفته و در طول تاریخ و با گذشت زمان چگونه حفظ و ثبت شده است؟
وطن دوست در ارتباط با نام گذاری این کتاب اظهار داشت: نهفت نام یکی از گوشه های موسیقی ایرانی است و ما نام این مجموعه را نهفت گذاشتیم برای اینکه در راه تحقیق و پژوهش به خیلی از نواهای نهفتی برخوردیم که درحال فراموشی بود و هدف از تألیف این مجموعه شناساندن نهفت های آواز ایران، اجماع گوشه ها و آوای تمامی مناطق اقلیمی سرزمین پهناور ایران در حیطه آواز اصیل ایرانی و جهانی کردن این آواها است.
وی اظهار داشت: ازاین رو سفر به سرزمین پر رمز و راز را پیموده و هر گوشه گوش نوازی که از حنجره اساتید این فن برخاسته را به گوش جان شنیده و آنرا چون گنجی گرانبها در مجموعه نهفت گردآوری کردیم تا این آواهای آسمانی و ناله های پُرشور که گاه از سینه های تنگ و گلوهای فشرده برخاسته اند همچنان در بستر زمان زلال و جاودان بماند.
این نویسنده اضافه کرد: تحقیقات ما میدانی و چهره به چهره و با سفر به نقاط مختلف کشور صورت گرفته و آواهای مختلفی شنیده شده و با اسناد و فایل موجود تطبیق داده شده است.
وطن دوست اظهار داشت: خیلی از اسم گوشه و نغمه ها که در بعضی نقاط به علت شرایط اقلیمی و جغرافیایی و گویش مردم تغییر یافته و در نقاط دیگر با نام دیگری شناخته می شود، همین طور آشنایی با مکاتب آوازی نواهای فولکولور که در مناطق مختلف وجود دارد موجب شد که نیاز به یک دایره المعارف در سطح کشور کاملا حس گردد.
وی افزود: جمع آوری آثار و فایل های صوتی مناطق چندین سال به طول انجامید؛ البته در این دایره المعارف بیشتر اساتید آواز در سطح کشور همچون اساتید اصفهان، اراک، شیراز، تهران، کرج، آذربایجان، خراسان، کردستان، لرستان، زنجان و قزوین که در تیم های مشاورین علمی پژوهشی و اجرائی و تحقیقات هستند همکاری صمیمی داشتند.


وطن دوست در ارتباط با اساتیدی که بعنوان مشاور هنری و تخصصی در انجام تحقیقات و پژوهش های کتاب همکاری جدی داشتند، اظهار داشت: از بیشتر شهرهای کشور اساتید موسیقی و آواز بعنوان مشاورین علمی و اجرائی و تحقیقات دایره المعارف همکاری بهادار ای با ما داشتند و در این میان اساتیدی بودند که تا نشر کتاب پشتیبان تیم اجرائی بوده و حتی تا مراسم رونمایی هم سنگ تمام گذاشتند.
وی اظهار داشت: از زمان قاجار تا حالا آنچه از اصواتی که در حیطه فرهنگ اصیل آواز ایرانی بوده و شنیده شده را جمع آوری کردیم و این اصوات در سیر زمانی مربوطه تا به امروز تطبیق داده شده و مراحل مختلفی را طی نموده و به طور فایل در هر دستگاه و آواز مربوطه تدوین نمودیم بطوری که حدودا ۱۰۰۰ گوشه آوازی توسط نگارنده اجرا شده که بیش از ۴۰۰ گوشه آوازی که در دست فراموشی است را ضبط و ثبت کردیم.
وی عنوان کرد: در این مجموعه تحلیل آوازی برای هریک از گوشه ها انجام داده شده به صورتی که هر هنرجو یا پژوهشگر بتواند باتوجه به ذوق و علاقه خویش در فراگیری، آواز از هر استادی که مدنظرش است را استماع نموده و تمرین کند.
وطن دوست اضافه کرد: ممارست یک گوشه همزمان با خوانش چند استاد موضوع را در ذهن هنرجو تثبیت می کند. بعنوان مثال با شنیدن گوشه عراق با صدای بیش از ۶۰ استاد، هنرجو کاملا بدان مسلط می شود و محدودیت یادگیری مختص یک استاد برداشته می شود. حتی بر انواع مکاتب آوازی و نحوه ادای شعر و ریزه کاری های مربوطه شناخت پیدا می کند.
وی با اشاره به اینکه هنرجو در این مجموعه به بیشتر از ۱۰ ردیف آوازی بصورت فایل تحلیل شده دسترسی پیدا می کند، اظهار داشت: هدف مهمتر دیگر این بود که بیشتر هنرجویان و خوانندگان آواز ایرانی شناخت کافی از چارچوب شعر و اوزان شعری ندارند و با عنایت به این که بیشتر گوشه های ایرانی با وزن خوانده می شود و پیدا کردن شعر مناسب بدین منظور آگاهی لازم را می خواهد که در دایره المعارف بخشی بعنوان عروض بدین منظور لحاظ شده است.
وطن دوست بیان نمود: هر آنچه که در مورد آواز نیاز است ازجمله آوازهای محلی همچنان درحال جمع آوری است که در آینده نزدیک انشاالله در مجلدهای مختلف به این مجموعه اضافه خواهد شد.
وی به بیان مشکلات موجود در راه جمع آوری این مجموعه پرداخت و اظهار داشت: هماهنگی با اساتید و سفر به بیشتر نقاط در سرما و گرمای سال همچون مشکلاتی بود که در این راه با آن مواجه شدیم. اما افزایش وحشتناک قیمت کاغذ و هزینه متعلقات چاپ از موانع و دشواری های محسوس این مجموعه بود که تمام این موارد با هزینه شخصی تامین شد.
وطن دوست اضافه کرد: این کتاب قرار بود چند سال پیش رونمایی شود که متأسفانه به علت انتشار کرونا و افزایش هزینه ها به تأخیر افتاد و در نهایت این کتاب ۳۰ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ همراه با مراسم اختتامیه جشنواره موسیقی سراسری اقوام در شیراز رونمایی گردید.
وی به بیان دلیلهای برگزاری اولین رونمایی این کتاب در شیراز پرداخت و اظهار داشت: در دایره المعارف آواز ایرانی نهفت بیش از ۱۰ هزار بیت از اشعار فارسی توسط اساتید آواز نغمه سرایی شده است و هیچ آوازی را نمی یابید که در آن از غزل حافظ و سعدی بهره نبرده باشد که این دو نگین درخشان در اوج قله های شعر وادب فارسی به حقیقت می درخشند و به صورتی دایره المعارف نهفت، دیوانی از شعر حافظ و سعدی و سایر شعراست که گلچینی از بهترین اشعار در آن به ثبت رسیده است پس ارادت همه آوازخوان ها بر شعرا به ویژه برحضرت حافظ و سعدی کاملا بجاست.
وطن دوست افزود: در طول تدوین کتاب طی سفرهایی که به شیراز داشتیم به خصوص میهمان نوازی های خاصی که اهالی منطقه و شاگردان استاد رضوی سروستانی همیشه بدرقه راهمان کردند حس و حال و اردات ما را به شهر شیراز دوچندان کرد.
وی بیان داشت: درمدت تدوین کتاب و تمامی سفرهایی که به شهر زیبای شیراز داشتیم دوست و یاور دیرین همیشگی هدایت رضایی تمامی هماهنگی لازم را با شاگردان استاد رضوی سروستانی و سایر اساتید می کردند.
او اظهار داشت: اسکان تیم اجرائی در چندین مرحله با بزرگواری و زحمات ایشان صورت گرفت که جا دارد از صمیم قلب از ایشان سپاسگزاری کنم.
وطن دوست افزود: در ضمن تحقیقات با معرفی استاد رضایی با انتشارات محترم آیریک در شیراز آشنا شدیم که چاپ مجموعه حاصل تلاش و زحمات این انتشارات است که حقیقتا متحمل سختی های زیادی شدند.
وی عنوان کرد: مفتخریم که دکتر بحرالعلومی از اساتید بزرگ دانشگاه شیراز ویرایش نهایی کتاب رابه اختتام رساندند و چندین دلیل دیگر هم موجب شد مشتاق تر شویم تا رونمایی کتاب در شهرشیراز برگزار گردد.


این کتاب که در سه جلد با هزار و ششصد صفحه در چارچوب ۱۳ فصل و چهار دی وی دی تألیف شده است، در ۳۰ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ همراه با مراسم اختتامیه جشنواره موسیقی سراسری اقوم در شیراز رونمایی گردید. کتاب نهفت مقرر است در شهرهای تهران، اصفهان، تبریز و اهر نیز رونمایی شود.
وطن دوست سال ۱۳۴۷ در اهر استان آذربایجان شرقی به دنیا آمد فراگیری آواز ایرانی را از سال ۱۳۶۱ شروع کرد و سال ها در کلاس درس استادانی ازجمله محسن کرامتی، کریم صالح عظیمی و سید رضا طباطبایی حضور داشت. این پژوهشگر آواز ایرانی تجربه حضور در کارگاه های آوازی محمدرضا شجریان را هم در کارنامه دارد. او برای فراگیری نوازندگی سه تار در کلاس های محمدرضا لطفی و بهزاد رواقی شرکت کرد و مصطفی کمال پورتراب معلم نظریه موسیقی اش بود. میرعبدالله وطن دوست مدرک کارشناسی ادبیات فارسی را هم از دانشگاه کاشان گرفته است.
این خواننده آواز ایرانی که حضور در محضر خیلی از آوازه خوانان سرزمینمان را تجربه کرده است از همان شروع راه به پژوهش درزمینه این هنر و پی بردن به چیستی و علت نام گذاری گوشه ها و دستگاههای این موسیقی علاقه مند بود.

1401/03/10
16:58:47
5.0 / ۵
570
تگهای خبر: آموزش , تخصصی , جشن , جشنواره
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
جمع 2 و 2 ؟
آمار بازدید سایت
بازدید امروز: 1,195
بازدید دیروز: 3,105
هفته اخیر: 30,581