عثمان محمدپرست، ستاره پرفروغ موسیقی مقامی خراسان

عثمان محمدپرست، ستاره پرفروغ موسیقی مقامی خراسان ایرنا- شهرستان مرزی خواف در جنوب شرقی استان خراسان رضوی، در کنار قابلیت های مهمی که در بخش های مختلف دارد از ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی گرانسنگی نیز برخوردارست و دارای گنجینه هایی از هنر و موسیقی است که بر تارک آنها نام ˮعثمان محمدپرستˮ، دوتارنواز مشهور کشور، چون خورشیدی می درخشد.


به گزارش آتلیه دات کام به نقل از خبرگزاری ایرنا، شهرستان خواف نه به تنهایی با برخورداری از معادن سنگ آهن عظیمش شناخته می شود و نه بواسطه موقعیت اقتصادی و قرار گرفتن در راه جاده تاریخی راه ابریشم، بلکه آنچه نام این شهرستان را در سطح استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوب و کشور و حتی جهان بلندآوازه کرده است نوای سنتی موسیقی محلی این منطقه است که از جان و دل استادان مشهور و نام آشنای آن نظیر عثمان محمدپرست برخاسته و با روح و جان علاقه مندان به هنر و موسیقی درآمیخته است. بزرگمردی که موسیقی محلی ایرانی سال های سال وامدار هنر وی در عرصه های داخلی و بین المللی بوده و بدین جهت است که از مرحوم محمدپرست، به درستی، بعنوان اسطوره موسیقی مقامی کشور نام برده شده است.
دوتارنوازی ریشه دار در فرهنگ و هنر خواف
دوتار یکی از سازهای بسیار کهن در خاورمیانه و آسیای مرکزی است که از آن می توان بعنوان مادر تنبور و سه تار یاد کرد و انواع دو تار باتوجه به مرزهای جغرافیایی به دوتار خراسان، دوتار ترکمن و دوتار مازندران تقسیم می شوند.
هنر دوتارنوازی بعنوان یکی از بخشهای هنر موسیقی سنتی و مقامی خراسان و خواف ریشه در فرهنگ و ادب و هنر این خطه دارد و به سبب کارهای هنرمندان شاخص نظیر مرحوم محمدپرست این هنر موسیقی سنتی به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی بیشتر خانواده های خوافی تبدیل گشته است و در کنار خیلی از صنایع دستی، تولید دوتار نیز از مشاغل سنتی و پرمشتری این سامان بشمار می رود.
"خاستگاه دوتار خراسان، سه شهر خواف، تایباد و تربت جام است که هنرمندان این خطه بیشتر با آهنگ های فارسی و محلی به اجرای موسیقی می پردازند و پس از آن در شهرستان های قوچان، شیروان و بجنورد نوختن "دوتار" رواج دارد که با آن آهنگ های کردی و ترکی اجرا می شود.


عثمان محمدپرست، طلایه دار موسیقی سنتی کشور
شهرستان خواف دارای پیشینه غنی در هنر موسیقی است و موسیقی این منطقه بر طبق مقام های سماعی شکل گرفته و مقام های سنتی آن حدودا شبیه مقام های تربت جام است و سازهای مهم این منطقه را دف و دوتار می سازند. خواف استادان بی نظیری را در حوزه موسیقی مقامی به هنر ایران زمین معرفی کرده که در میان اساتید موسیقی سنتی و مقامی کشور نام استاد عثمان محمد پرست از جایگاه خاصی برخوردارست. وی نقش مهمی در اعتلا و شناساندن این هنر در سطح ملی و بین المللی داشت و سایر بخشهای موسیقی و هنری هم وامدار تلاشهای وی در دهه های گذشته است.
عثمان محمدپرست، استاد پیشکسوت و دوتارنواز معروف کشور و استان خراسان رضوی روز گذشته، پنجشنبه، ۲۹ اردیبهشت ماه، در ۹۴ سالگی ساز پرشور خودرا بر زمین نهاد و در بیمارستان ۲۲ بهمن خواف دعوت حق را لبیک گفت.
این استاد موسیقی مقامی، همیشه از دوتار بعنوان ساز آرام و ملایمی یاد می کرد که هم به نوازنده و هم مردمی که علاقمند آن هستند، آرامش می بخشد و به سبب این عشق و علاقه بود که از ۱۰ سالگی به نوازندگی دوتار روی آورده بود و بیش از هشت دهه از عمر خودرا به این حرفه و اعتلای آن در سطح داخل و خارج کشور پرداخته بود.
یکی هنرمندان موسیقی که سابقه آشنایی وی با مرحوم محمدپرست به سال ۱۳۳۶ برمی گردد، به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: استاد محمدپرست همه عمر خودرا صرف اعتلای هنر ایرانی و موسیقی سنتی کشور کرد و فرهنگ و هنر ایرانی وامدار افرادی مانند این نابغه عرصه موسیقی مقامی است.
فاروغ علیزاده اضافه کرد: مرحوم محمدپرست به موسیقی مقامی و دوتارنوازی عشق می ورزید و به هیچ عنوان مسائل دنیوی و مادی برای وی اهمیتی نداشت و همیشه بر این مساله تاکید داشت که این موسیقی و هنر در گستره استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی و حتی کشور نمی گنجد، بلکه باید در سطح جهان بعنوان فرهنگ اصیل ایرانی مطرح و معرفی شود و بر این اساس در سالهای قبل تلاشهای زیادی انجام داد و منشاء خدمات موثری در این جهت بود.
وی اشاره کرد: استاد عثمان بدین منظور در سفرهای زیادی در دهه های گذشته به مناطق مختلف استان های سه گانه خراسان و هرات افغانستان، تاشکند ازبکستان و دیگر نقاط، با هنرمندان شاخص آنها دیدار کرده و در کنار اجرای موسیقی دوتار و مقامی در شناساندن این هنر در کشورهای آسیایی و حتی اروپایی نقش زیادی داشت و به دفعات در کشورهای مختلف به اجرای برنامه پرداخت.
رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خواف هم به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: مرحوم عثمان محمدپرست دوتارنواز چیره دست و متبحری بود که آوازه او خطه خراسان، استان های مختلف و حتی مرزهای کشور را درنوردید و بعنوان عامل مهم اعتلای موسیقی مقامی در کشورهای اروپایی و آسیایی مطرح بود، به اندازه ای که افراد و گردشگران و هنرمندانی از سایر کشورهای اروپایی نظیر فرانسه و غیره تنها برای دیدن وی به ایران و خواف سفر می کردند.
رمضانعلی بیات اظهار داشت: استاد محمدپرست به فرهنگ و هنر کشور خراسان و ایران، اعتلا و هویت بخشید.
وی اشاره کرد: این هنرمند کم نظیر موسیقی مقامی، تنها یک هنرمند موسیقی در خواف و یا گوشه ای از کشور ما نبود بلکه بعنوان هنرمندی سرشناس در سطح جهان مطرح بود و کارهای بهادار وی موجب شد که موسیقی مقامی کشورمان در سطح جهان شناخته شود.
رییس انجمن موسیقی خواف هم به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بااینکه مرحوم محمدپرست بصورت تجربی و بداهه نوازی به دوتارنوازی می پرداخت و در بیش از ۸۰ سال قبل هیچ شاگردی در این رشته تربیت نکرده بود، ولی در شناساندن و اعتلای موسیقی سنتی و مقامی در سطح استان های خراسان رضوی و جنوبی و شمالی، دیگر نقاط ایران و جهان نقش مهمی داشت، به طوری نام شهرستان خواف و حتی هنر موسیقی سنتی این منطقه و کشور با نام وی گره خورده است.
سیف الله ورزیده گفت: بواسطه تلاشهای خستگی ناپذیر استاد محمدپرست در اعتلای هنر موسیقی سنتی و مقامی خراسانی، تعداد زیادی از جوانان شامل دختر و پسر در شهرستان خواف، زادگاه این هنرمند، به دوتارنوازی علاقه زیادی پیدا کرده اند و دوتارنوازی از جایگاه خاصی در این شهرستان برخوردار شده و کلاسهای مختلف این رشته در خواف دایر شده است و گروه های موسیقی مقامی و دوتارنوازی خواف با الگوپذیری از کارهای آن مرحوم در سالهای قبل در قالب رویدادهای فرهنگی و آیین های هنری در کشورهای مختلف اروپا و آسیا به هنرنمایی پرداخته اند.
وی اشاره کرد: در حقیقت باید از عثمان محمدپرست بعنوان نماینده ای از فرهنگ اصیل ایرانی و خراسانی در سطح منطقه و جهان یاد کرد.


بداهه نوازی، مشخصه بارز استاد محمدپرست
بداهه نوازی به عمل نواختن اتفاقی و ناگهانی یک قطعه موسیقی بدون تنظیم قبلی اطلاق می شود.
اجرای موسیقی ایرانی خصوصاً در تک نوازی و آواز بطور معمول همراه با بداهه نوازی و بداهه خوانی است، اگر نوازنده یا خواننده از اجرای ردیف و نغمه های معروف جدا شود و در مایه ای که مناسب سیر آهنگ است قطعه ای بنوازد یا بخواند، بداهه نوازی یا بداهه خوانی روی داده است، خصوصاً از آنجائیکه موسیقی سنتی ایران بصورت خواندن از روی نت (موسیقی) اجرا نمی گردد، مستلزم بداهه نوازی است.
رییس انجمن موسیقی شهرستان خواف اظهار داشت: یکی از نقاط قوت و بارز دوتارنوازی مرحوم محمدپرست بداهه نوازی هایی بود که وی در وصف پیامبر اکرم (ص) و سایر اولیا و ائمه اطهار (ع) و به مناسبتهای مختلف اجرا می کرد و این، تاثیرگذاری هنری آن مرحوم را افزایش داده بود و وی چندین بار عنوان کرده بود که هیچ زمان بدون وضو مبادرت به اجرای برنامه هنری نمی کرد و این نشان از خلوص نیت وی در انجام کارهای هنری داشت.
ورزیده اظهار داشت: استاد عثمان از کودکی علاقه زیادی به موسیقی سنتی و مقامی و همچون دوتارنوازی داشت و بصورت بداهه نوازی آثار بسیاری در قالبهای مدح خوانی و منقبت خوانی در وصف پیامبر اکرم (ص) و تعدادی از پیشوایان دین و یا در قالبهای دیگر از خود به یادگار گذاشته است که از مطرح ترین نغمات شاخص به یادگار مانده از آن مرحوم آهنگ "نوایی نوایی" است.
محمدپرست در اعتلای سایر هنرها هم موثر بود
تاثیرگذاری عثمان محمدپرست تنها به اعتلای هنر موسیقی سنتی و مقامی و دوتارنوازی منحصر نبود، بلکه وی در سایر رشته های هنری و ادبی و همچون شعر و شاعری و مثنوی خوانی در شهرستان خواف و استان خراسان رضوی نیز نقش بهادار ای داشت و اساتید و ادب دوستان زیادی با الگوپذیری از هنر وی به آفرینشگری در عرصه شعر و شاعری و اجرای برنامه می پرداختند.
یکی از هنرمندان و عضو انجمن ادبی خواف در این خصوص به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: مرحوم محمدپرست علاوه بر موسیقی، علاقه زیادی به ادبیات و همچون مثنوی خوانی داشت و با وجود کهولت سن به دفعات در جلسات مثنوی خوانی این شهرستان حضور یافته و ضمن خواندن ابیاتی بصورت بداهه نوازی به اجرای برنامه می پرداخت و با این اقدام خود نشان می داد که رابطه و پیوندی ناگسستنی بین ادبیات و موسیقی اصیل وجود دارد.
ایوب ایلخانی اظهار داشت: استاد محمدپرست از پشتوانه های عظیم و در حقیقت اعتلا دهنده موسیقی مقامی و پیوند دهنده بین عرصه ادبیات با موسیقی بود و به سبب فعالیتها و تلاشهای خستگی ناپذیر وی تعداد زیادی از هنرمندان در شهرستانهای خواف، تایباد و تربت جام و حتی فعالان عرصه ادبیات به سمت هنر موسیقی اصیل خراسانی سوق یافته بودند.
وی با اشاره به خاطرات خود از مرحوم محمدپرست اظهار داشت: آن مرحوم در گسترش موسیقی سنتی و مقامی نقش زیادی داشت و همیشه بر این مساله تاکید می ورزید که هنر موسیقی اصیل خراسانی حد و مرزی ندارد و باید به همه جهان شناسانده شود.
خیرخواهی و پشتیبانی از اقشار ضعیف
مرحوم عثمان محمدپرست در کنار اجرای موسیقی سنتی و اصیل و دوتارنوازی، اهتمام و علاقه خاصی به کارهای خیرخواهانه و پشتیبانی از اقشار ضعیف و لطمه پذیر جامعه داشت. وی که از نظر مالی دارای تمکن مالی خوبی بود و از همان سنین جوانی همیشه به فکر کمک به نیازمندان و کاهش مشکلات اقتصادی مردم منطقه خود بود.
هنرمند موسیقی مقامی و دوتارنوازی خواف اظهار داشت: استاد محمدپرست در کنار کارهای فرهنگی و هنری در جذب خیران برای مدرسه سازی اهتمام زیادی داشت و بواسطه نوای دلنشین دوتار خود بانی ساخت ۹۶۰ مدرسه در سطح کشور و همچون استان های سه گانه خراسان شده بود، تا جایی که پارینه نشان سفیر مدرسه سازی کشور توسط سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور به وی اعطا شد.
سیف الله ورزیده اظهار داشت: این دردانه عرصه موسیقی مقامی، در برنامه ها و آیین های مختلف به اجرای برنامه هنری می پرداخت و از خیران برای ساخت مدارس دعوت می کرد و خیران هم بواسطه ارادتی که به وی و نوای دلنشین دوتار و موسیقی مقامی وی داشتند، این مساله را اجابت می کردند.
این کارشناس موسیقی مقامی خواف اضافه کرد: مرحوم محمدپرست علاوه بر مدرسه سازی از سنین جوانی کارهای خیر زیادی انجام می داد و علاوه بر کمک به اقشار ضعیف و لطمه پذیر، با نیت خیرخواهانه یک اتوبوس خریداری نموده بود تا در راه خواف - تهران - مشهد به جابه جایی مسافر بپردازد و از بیشتر مسافران و همچون مسافرانی که دارای وضعیت مالی خوبی نبودند کرایه ای دریافت نمی کرد.
بیات، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خواف هم اظهار داشت: نام عثمان محمدپرست، در کنار موسیقی مقامی و سنتی، با کارهای خیرخواهانه گره خورده است و آن مرحوم با اجراها و نوای دلنشین خود به صورتی خیران را در آیین مختلف برای مشارکت در مدرسه سازی تشویق می کرد و پیشگام در راه اندازی صدها مدرسه در نقاط مختلف کشور و همچون استان های خراسان رضوی و جنوبی شده بود.


رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خواف هم اظهار داشت: استاد محمدپرست از ۱۰ سالگی با دوتارنوازی مانوس بود و آثار مطرح و معروف مختلفی شامل "چاوشی" و "سرحدی" از خود به یادگار گذاشته و در همایشها و آیینهای مختلف در داخل و خارج کشور به اجرای برنامه می پرداخت.
محمود باعقیده اظهار داشت: نام مرحوم محمدپرست بعنوان گنجینه زنده بشری در حوزه موسیقی مقامی، در سالهای قبل در ردیف میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده بود.
وی گفت: نسخه ای از گواهینامه ثبت جهانی دوتار که به ۲ زبان انگلیسی و فارسی نگارش شده است سال ۱۳۹۹ به مرحوم عثمان محمدپرست اهدا شد.
باعقیده اضافه کرد: این گواهینامه از جانب دکتر بهروز وجدانی، که عهده دار پرونده ثبت جهانی دوتار با عنوان "مهارت سنتی ساختن و نواختن دوتار" در یونسکو بود، به استاد محمدپرست اهدا شده بود.
وی افزود: اولین کاشی ماندگار خراسان رضوی در امتداد حفظ میراث ناملموس کشور نیز سال ۱۳۹۶ از طرف اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی بر سردر منزل عثمان محمدپرست نصب شده بود.
او افزود: این استاد شاخص موسیقی سنتی کشور با خیلی از استادان موسیقی ایران همچون جلیل شهناز، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، فرهنگ شریف، اکبر گلپایگانی و اصغر بهاری همکاری کرده بود.
عثمان محمدپرست، استاد پیشکسوت و دوتارنواز معروف کشور و استان خراسان رضوی پس از تحمل یک دوره بیماری روز پنجشنبه ۲۹ اردیبهشت ماه، در ۹۴ سالگی در بیمارستان ۲۲ بهمن خواف به دیدار معبود شتافت.
پیکر مرحوم عثمان محمدپرست امروز، جمعه، سی ام اردیبهشت ماه پس از برگزاری نماز جمعه در شهر خواف، زادگاهش تشییع و به خاک سپرده می شود.
شهرستان ۱۵۰ هزار نفری خواف با چهار بخش مرکزی، سنگان، جلگه زوزن، و سلامی و ۱۲۳ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان در ۲۶۷ کیلومتری جنوب شرقی مشهد قرار دارد.


منبع:

1401/02/31
21:28:42
5.0 / ۵
726
تگهای خبر: آرامش , جشن , خدمات , سفر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
جمع 2 و 2 ؟
آمار بازدید سایت
بازدید امروز: 927
بازدید دیروز: 3,533
هفته اخیر: 23,718