مجسمه علی دایی را بسازیم؟ چگونه بسازیم؟

آتلیه دات کام: «علی دایی» یکی از چهره های شناخته شده ورزشی کشورمان است که این روزها با حضور در مراسم قرعه کشی مسابقات جام جهانی 2022 همراه با هفت اسطوره دیگر از فوتبال جهان، نامش بیش از گذشته بر سر زبان ها افتاده است؛ تا حدی که برخی حتی پیشنهاد ساخت سردیسی از این چهره ورزشی را مطرح می کنند.

ساخت سردیس از قهرمانان ملی در تمامی کشورهای دنیا امری مرسوم می باشد و در ایران هم سابقه ای دیرینه دارد. اغلب این سردیس ها بعد از درگذشت این چهره ها ساخته و در معابر و میادین مختلف شهر نصب می شوند که گاهی با انتقادهایی به لحاظ کیفیت ساخت هم مواجه بوده اند که در نهایت به برداشته شدن آن مجسمه و یا اصلاح منجر گردیده است. با این همه به ندرت در زمان حیات یک چهره و قهرمان ملی شاهد ساخت سردیسی از او بوده ایم؛ اتفاقی که انتظار می رود بیش از گذشته مورد توجه قرار بگیرد.
حال پرسش هایی که در این میان مطرح می شود متر و معیارهای مشخص برای انتخاب افرادی است که بعنوان الگو و اسطوره برای مردم یک سرزمین انتخاب می شوند و در ادامه به تبع این انتخاب، لزوم ساخت سردیسی متناسب با شأن و جایگاه آنهاست که به نتایجی معکوس منجر نشود.
در همین راستا خبرنگار ایسنا با روح الله شمسی زاده ـ رییس انجمن مجسمه سازان ایران ـ گفت وگویی داشته است که ضرورت ساخت سردیسی برای علی دایی و مراقبت هایی که در ساخت یک پرتره خوب باید صورت بگیرد، همچون پرسش های مطرح شده در جریان این گفت و گو است.
شمسی زاده درباره لزوم ساخت مجسمه برای یک شخصیت در قید حیات و چهره هایی مانند علی دایی، بیان می کند: ساخت مجسمه در همه جای دنیا و در همه برهه های تاریخی برمبنای شخصیت های تاریخی، فرهنگی، ملی و مذهبی و... وجود داشته است. همین طور ساخت مجسمه از یک شخصیت زنده، تاریخی و یا علمی چند وجهه دارد؛ یک این که یادمان ها یا المان ها گاهی بصورت اشاره مستقیم از یک شخصیت، یعنی فیگور یا پرتره ساخته می شوند و یا بصورت اشاره غیرمستقیم، بصورت یادمان.
او ادامه می دهد: مصداق این امر را هم می توان در مجسمه های هایپر رئال موزه ای، در نظر گرفت که آثار با متریالی متناسب با فضای داخلی ساخته می شوند. همین طور در موارد دیگر این آثار برای فضای شهری هستند که با متریالی ویژه چون سنگ، برنز و... در مکان های خاص قرار می گیرند. فرض کنید مجسمه یک قهرمان ورزشی مقرر است جلوی یک مکان ورزشی مثل استادیوم قرار بگیرد.
او درباره پارامترهایی که به ساخت مجسمه از برخی چهره ها منجر می شود، توضیح می دهد: گاهی تعدادی از شخصیت ها در یک دوره زمانی خاص بواسطه یک عملکرد ویژه، دارای محبویت و اقبال عمومی و اجتماعی هستند؛ بطورمثال حالا آقای دایی بواسطه عملکرد ورزشی و محبوبیت اجتماعی، مصداقی برای این مورد است.
از او سوال می نماییم که ساخت چنین مجسمه هایی سلیقه ای صورت می گیرد و یا متر و معیار خاصی دارد؟ پاسخ می دهد: یک تصمیم جمعی است؛ یعنی روح جامعه طلب می کند. زمانی را فرض کنید که شخصیتی، قهرمان ملی است و گویی همه در یک شور و شعف، مطالبه ساخت مجسمه ای از او را دارند، بطورمثال شخصیت آقا تختی را در نظر بگیرید که بعنوان یک سمبل از جامعه ورزش ایران مطرح است. گاهی نیز یک امر تخصصی است، بطورمثال بنیاد جغرافیای ایران ساخت مجسمه شخصیت های در رابطه با دانش جغرافیا را سفارش می دهد و در یک مکان تخصصی هم نصب می کند.
او ادامه می دهد: ساخت مجسمه برای فردی چون آقای علی دایی، به خاطر قدردانی جمعی و اتمسفری است که در یک جامعه حول و حوش یک شخصیت شکل می گیرد. بطور کلی درباب ساخت مجسمه یادمانی، از یک شخصیت، ممکنست این شخصیت زنده باشد یا این که نه یک شخصیت تاریخی یا معاصر باشد که در قید حیات نیست. درواقع ساخت چنین آثاری متاثر از نوع نگاه و تصمیمِ نهادهای متولی است. در این میان با بررسی های نمونه های تاریخی اینگونه آثار در جوامع مختلف، می توان به آثاری برخورد کرد که نهادهای حاکم فقط به خاطر این که قدرت عمل دارد شخصیت های مورد علاقه خودرا بدون این که به جامعه توجهی داشته باشد، سفارش داده و بسازد.
این هنرمند درباره مواردی که باید در ساخت این آثار در نظر گرفت، بیان می کند: در ساخت کارهای هایپررئال و کارهایی که بازنمایی عینی در آنها مهم می باشد، باید توجه داشت که آن کار را به چه هنرمندی، با چه توانایی و قابلیتی و در چه شرایط و امکاناتی و با چه بودجه ای می سپاریم.
او با اعلان اینکه در ساخت پرتره علاوه بر شباهت، شخصیت پردازی هم مهم می باشد، دراین زمینه ادامه می دهد: اگر ما در انتخاب هنرمند خود هوشمندانه عمل نماییم و سراغ افراد حرفه ای و متخصص برویم، مطمئنا آثار استانداردی خواهیم داشت. ولی اگر بدون توجه به مولفه های حرفه ای عمل نماییم نتیجه مطلوب نخواهد شد؛ بعنوان مثال گاهی در شهرستان ها در برخورد با یک شخصیت ملی، گویی قصد دارند به آن شخصیت یک ادای دین داشته باشند و یا چون شهرهای دیگر هم مجسمه ای برای آن شخصیت ساخته اند آنها هم باید داشته باشند و در نتیجه چون نه دانش لازم را دارند و نه به هنرمندان و مراکز تخصصی همچون جامعه تخصصی مجسمه سازان (انجمن مجسمه) مراجعه می کنند، نتیجه کار مطلوب نمی باشد.
این هنرمند تاکید می کند: انجمن مجسمه سازان ایران نهادی است که می تواند بعنوان یک رابط بین هنرمندان حرفه ای و نهاد سفارش دهنده عمل کند که در نتیجه کار با کیفیتی تولید شود. امیدوار هستم که هر اقدامی برای ساخت مجسمه، از مسیر درست و استاندارد جلو برود.
او توضیح می دهد: نهاد انجمن متشکل از اعضای متخصص رشته مجسمه سازی است که دارای تخصص و صاحب نظر در این عرصه هستند؛ مراجعه نهادهای متولی در امور تخصصی به مراجع تخصصی اساسا منجر به نتایج مطلوبی می شود؛ چونکه عدم آگاهی نسبت به موارد تخصصی در زمینه هنر شهری و تصمیمات سلیقه ای، کارساز نیست.