خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار-۵۱؛

نون خ و جذابیت های موسیقایی یک تیتراژ که صدای مردم بود

موسیقی تیتراژ سریال نون خ یکی از ملودی های پرطرفدار این سالهای سریال های تلویزیونی سیماست که می تواند یکی از نکات برجسته این مجموعه پرطرفدار برای مخاطبان باشد.

دریافت 10 MB
خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می کند با انتخاب عناصر، فرم ها و چینش ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطبان یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می دهد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف الزامی ایجاد می شود که بیننده را از اساس با یک اثر تصویری دور می کند.
آنچه بهانه ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی های در ارتباط با برخی برنامه ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای خیلی از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع باردیگر به آنها برای ما در هر شرایطی می تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره بازی که بعد از شروع و انتشار آن در نوروز ۱۴۰۰ استقبال مخاطبان، ما را بر آن داشت در چارچوب یک خاطره بازی هفتگی در ایام جمعه هر هفته، روح و ذهنمان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال هایی که حالمان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.
«خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که بصورت هفتگی می توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آنرا دنبال کنید.
در پنجاه و یکمین و نخستین شماره از این روایت رسانه ای در سال ۱۴۰۱ به سراغ موسیقی تیتراژ سریال پرطرفدار «نون خ» به کارگردانی سعید آقاخانی، آهنگسازی صادق آزمند و خوانندگی حسین صفامنش و صادق آزمند رفتیم که طی سه فصلی که در مقاطع مختلف زمانی روی آنتن شبکه یک سیما رفت با استقبال چشم گیر مخاطبان رو به رو شد. استقبالی که چه در حوزه محتوایی و چه در حوزه موسیقایی خود دربرگیرنده جذابیت ها و مولفه هایی بود که تولید مجموعه را تا فصل چهارمش کشانده و عواملش مقرر است طی ماه های آینده، فصل دیگری از این سریال طرفدار را تولید کنند.

مجموعه «نون خ» به نویسندگی امیر وفایی و کارگردانی سعید آقاخانی که گویا مخفف نام و نام خانوادگی شخصیت اصلی سریال به نام نورالدین خانزاده است در نوروز سال ۱۳۹۸ با محوریت روایت بخشی از زندگی مردمان غیور مناطق کردنشین کشور در چارچوب طرح مسائلی انتقادی و اجتماعی با زبان طنز روی آنتن رفت و بعد تر در دو فصل دیگر طی سالهای ۹۹ و ۱۴۰۰ پیش روی مخاطبان قرار گرفت. مجموعه هایی که پس از پخش هر فصل در چارچوب های مختلف از شبکه های دیگر رسانه ملی نیز پخش گردید و حتی در بازپخش نیز مورد استقبال قرار گرفت. به صورتی که می توان چنین قلمداد کرد که این سریال در کنار مجموعه پرطرفدار دیگری چون «پایتخت» همیشه جزو پربیننده ترین سریال های تلویزیون در این سال ها لقب گرفته اند.
اما فارغ از جذابیت های محتوایی که این سریال با استفاده از ابزارهای موثری چون متن، کارگردانی و بازیگری داشت، این موسیقی متن و تیتراژ سریال «نون خ» به آهنگسازی صادق آزمند بود که به علت جغرافیای داستان که در مناطق کرد نشین کشورمان به بینندگان ارائه شد دربرگیرنده ارائه نوعی از موسیقی شد که محور اصلی آن موسیقی نواحی استانهای کردستان و کرمانشاه و دیگر مناطق کرد نشین کشورمان بود و به شدت مورد توجه قرار گرفت.
شرایطی که در فصل های اول و دوم و سوم سریال به تناوب طراحی که گروه آهنگسازی سریال در نظر گرفته بودند با ترکیبی از سایر انواع موسیقی با موسیقی اقوام ایران حال و هوای متفاوتی را به موسیقی سریال داد.

استفاده از صدای اصیل و جادویی برخی از خوانندگان پیشکسوت و جوان موسیقی منطقه کردستان همچون محمد میرازوندی با اثر «بی براری»، «شیرین شیرین»، مظهر خالقی با آثار «بوی دینم»، «لای لای»، «خال دانه استفاده توامان از خوانندگان پیشکسوت و جوان موسیقی منطقه کردستان ایجاد کننده شرایطی شد که موسیقی سریال «نون خ» را تبدیل به یکی از مولفه های مهم معرفی و یادآوری سریالی کرد که در حوزه موسیقی دین خودرا تا حد زیادی به موسیقی منطقه کردستان ادا کرده است دانه»، حسن زیرک با آهنگ های «امرو بهاره»، «هه وری لار» و «هرتوم ده وه»، حسین صفامنش با آهنگ «زماون»، گروه کامکارها با آهنگ «خوشه هه ورامان»، سید علی اصغر کردستانی با آهنگ «غمگینو دل پشیوم»، ناصر رزازی با آهنگ «بارانه و بارانه»، حشمت الله لرنژاد با آهنگ «آشفته حالم له غمت» نیز ایجاد کننده شرایطی شد که موسیقی سریال «نون خ» را تبدیل به یکی از مولفه های مهم معرفی و یادآوری سریالی کرد که در حوزه موسیقی دین خودرا تا حد زیادی به موسیقی منطقه کردستان ادا کرده است. شرایطی که در چارچوب های متنوعی با استفاده و تلفیق از سایر انواع موسیقی همراه شد و کوشش کرد تا مخاطبان نسل میانی و جوان هم با این موسیقی ارتباط خوبی بگیرند.
البته در کنار این موسیقی هایی که به آن اشاره و حین پخش قسمت های مختلف سریال به تناسب حال و هوای محتوای داستان در موسیقی متن از آن استفاده شد، این موسیقی تیتراژهای نون خ بودند که توانستند مورد توجه قرار بگیرند.
موسیقی هایی که در فصل اول و دوم با صدای صادق آزمند و جلال محمدیان پیش روی مخاطبان قرار گرفت و در فصل سوم نیز با صدای حسین صفامنش برمبنای ترانه قدیمی «لیلیم لی» بعنوان موسیقی تیتراژ انتخاب شد، ترانه ای که بااینکه در چارچوب بازسازی شده است سبب بروز حاشیه هایی هم شد، اما هرچه بود توانست با استقبال خیلی خوب بینندگانی مواجه شود که طی این سال ها شنونده اثر چندان متفاوتی غیر از موارد اندک در حوزه تیتراژها نبودند.

موسیقی سریال «نون خ» صدای مردمان شریف کرد است
صادق آزمند آهنگساز سریال تلویزیونی «نون خ» چندی قبل بود که در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به این که نهایت تلاش خودرا انجام داده که موسیقی متن این سریال با بهره مندی از ظرفیت های بومی موسیقی مناطق کردنشین ایران ساخته شو د اظهار داشت: حضور در سریال «نون خ» برای من یک افتخار بزرگ بود. رگ و ریشه مادری ام به این منطقه باز می گردد و این سریال هم از جنس مردم کردستان است و توانسته با زبان طنز دردهای مشترک مردم شریف این منطقه را به تصویر بکشد. ازاین رو حال خوبی داشتم که در این پروژه حضور پیدا کردم. البته در این چارچوب حضور هنرمندی چون سعید آقاخانی نیز شرایطی را فراهم نمود که با انگیزه بیشتری برای این سریال آهنگسازی کنم. سریال «نون. خ» فارغ از جذابیت های بصری و محتوایی که به لحاظ کمدی توانسته با استقبال مردم روبه رو شود، یک سریال دغدغه مند به معنی و مفهوم کلمه است که در آن مشکلات مردم مناطق کردنشین همچون نداشتن شغل و بلایای ناشی از وقوع زلزله های چند سال گذشته به درستی و بدون اغراق در آن به تصویر کشیده است و اتفاقاً همین موضوع سبب شد که با صحبت ها و ایده پردازی های مستمری که با کارگردان، تهیه کننده و گروه نگارش اثر داشتیم به فضای موسیقایی دست پیدا نماییم. شرایطی که نشان بدهد مردم عزیز و غیرتمند این منطقه با وجود تمام مشکلات و گرفتاری هایی که در خیلی از مقاطع آنها با در مصائب و مشکلات فراوانی قرار می دهد در نهایت نشاط و سرزندگی را برگزیده و آنرا نیز به دیگران منتقل می کنند.
این آهنگساز و خواننده بیان نمود: گرچه در محوریت اصلی ساخت موسیقی سریال، سازهایی چون کمانچه نقش اساسی دارند اما آنچه مدنظر ما بوده اجرای نوعی از موسیقی جدی و تامل برانگیز در قواره شخصیت سازهای ایرانی برای بیان مشکلات و مصائب مردم مناطق کردنشین و حرکت به سمتی از طنز و کمدی است که این غم پردرد را التیام بخشد. شرایطی که هیچگاه مردم کُرد را ناامید نکرده و آنها را همیشه مردمانی سرشار از انرژی و محبت معرفی می کند. به هر حال سریال «نون. خ» حرف مردم کرد است که ما در موسیقی آن نیز سعی کردیم تکمیل کننده چنین فضایی باشیم.

آزمند در آن دوران که مخاطبان شاهد پخش فصل سوم سریال نبودند، درباره قطعه های باکلام سریال که با صدای او و دیگر خوانندگان کرد در موسیقی تیتراژ سریال جای گرفت، اظهار داشت: در تیتراژ آغازین سریال که آوای آن با صدای خودم است کوشش کردم با استفاده از برخی ملودی ها و مقام های جذاب موسیقی کردی که برگرفته از یک استاد موسیقی با نام «شاکرو» است، موسیقی کردهای کرمانج را معرفی نماییم. این هنرمند از هنرمندان بسیار شناخته و معتبر موسیقی کردی بوده که در سبک خوانش خود یکی از بهترین ها بود. او همچون هنرمندانی است که در ازمیر ترکیه وفات کرده و از سرآمدان موسیقی کردهای کرمانجی بود. علاوه بر این استفاده از صدای استادانی چون حسن زیرک و مظهر خالقی نیز یکی دیگر از اتفاقاتی بود که در موسیقی این سریال از آن استفاده کردیم و در این راه از مدیران سازمان صداوسیما و مهدی فرجی تهیه کننده نیز بسیاری قدردانی می کنم که شرایط پخش این آثار را پس از سال ها در یک برنامه پربیننده تلویزیونی فراهم آوردند تا بتوانیم موسیقی کردی به جا مانده از دهه های قبل را به مخاطبان معرفی نماییم. البته این نکته را هم بگویم که تصمیم گیری برای گنجاندن صدای خوانندگان مطرح موسیقی کردی در شرایطی بود که قبل تر نیز با سعید آقاخانی به این نتیجه رسیده بودیم که حتما از این نوع موسیقی ها غیر از تیتراژ و مواردی از این دست استفاده نماییم که خوشبختانه با استقبال خوب او مواجه گردید که در هر فرصتی بتوانیم برای معرفی موسیقی نواحی کرد کارهایی را انجام دهیم. در زمینه تیتراژ هم باید بگویم که غیر از بخش فارسی کار که خوانش آن به عهده من بود. حسین صفامنش از خوانندگان محبوب موسیقی کردی نیز بخش کردی کار را اجرا کرد که انصافاً کمک های زیادی به من داشت.
اما از اینها که بگذریم این موسیقی تیتراژ فصل سوم سریال «نون خ» سعید آقاخانی بود که نظر به طراحی و ایده پردازی گروه طراحی تیتراژ و همین طور آهنگساز اثر شرایط متفاوتی را برای سازندگان این موسیقی رقم زد و سبب شد که این ملودی کمی بیشتر از موسیقی تیتراژ دو فصل ۱ و ۲ به چشم آمده و مورد توجه بینندگان سریال قرار بگیرد. ملودی که به واسطه یک اثر پرطرفدار که با حرف و حدیث هایی هم که به لحاظ پیشینه ملودی رو به رو بود با صدای حسین صفا منش و تنظیم آزمند تبدیل به گل سرسبد موسیقی تیتراژهای انتشار یافته از مجموعه نون خ شد.

ناصر رزازی، ابراهیم تاتلیس، حسین صفامنش و چند داستان دیگر
حسین صفا منش از خوانندگان مطرح این سال های موسیقی کشورمان که کوشیده به واسطه و محوریت قرار دادن موسیقی منطقه کردستان و تلفیق آن با مولفه های موسیقی پاپ تماشاگران زیادی را به سمت آثار و کنسرت هایش جلب نماید، چندی قبل بود که در پاسخ به پرسش خبرنگار مصاحبه کننده از او درباره حضورش در سریال نون خ و دستاوردهایی که برای او داشته سئوالاتی را مطرح کرده بود، توضیح داد: من سوالی از شما شرایط نامطلوب حاکم بر روابط پشت پرده ای در حوزه موسیقی تیتراژهاست که سبب فروپاشی، تنزل و حتی ارتقا خوانندگان و هنرمندانی می شوند که بعضی از آنها شایسته ارتقا و برخی هم اصلاً در قالب های استاندارد حضور در چنین پروژه هایی را ندارند دارم؛ من بعنوان خبرنگار، شما بعنوان حسین صفامنش. آیا اگر تیتراژ سریال «نون. خ» را یک ناخواننده، یک نفر که صدا نداشت، یک نفر که فقط پولی به کارگردان داده بود تا تیتراژ بخواند و کارگردان هم پذیرفته بود، می خواند باز هم می توانست موفق شود!؟ پس «نون. خ» راهی بود به جهت اینکه من به ایران معرفی شوم. «نون. خ» آینه ای بود که مرا منعکس کرد؛ بی آنکه چیزی از من بکاهد یا بر من بیفزاید، من را منعکس کرد، مانند آینه که روبه رویش می ایستیم و خوبی ها و بدی های خودرا بی واسطه در آن می بینیم. به نظر من موفقیت تیتراژ «نون. خ» در این بود که کارگردان، آهنگساز و تنظیم کننده اش فوق العاده باهوشند. چرا؟ چون می توانستند مثل دیگر سریال های صداوسیما که من خود جزو منتقدانش هستم یک ناخواننده را به صرف این که پول داده است و دوست دارد معروف شود، انتخاب کنند. ناخوانندگان بسیاری هستند که پول می دهند و کارگردان هم متوجه نیست که دارد به ضرر سریال خودش کار می کند، اتفاقی که خوشبختانه در «نون. خ» رخ نداد و خوشبختانه هم سریال و هم تیتراژ در جذب مخاطب موفق عمل کردند و در نتیجه حاصل کار به دل مخاطب نشست.
این خواننده در ادامه این گفتگوی رسانه ای با «خبرآنلاین» بود که در جواب سئوالی در خصوص حاشیه های به وجود آمده در اصیل بودن قطعه «لیلیم لیل» که محتوای اصلی موسیقی تیتراژ سریال نون خ را شامل می شود، تصریح کرد: اصل این قطعه نه کردی است و نه ترکی بلکه یونانی است. ببینید چه قدر زیباست. ما کجا، یونان کجا!؟ اصل «لیلیم لیل» یونانی است و در سال ۱۹۷۴ به ترکی استانبولی تبدیل گشته و سپس آقای ابراهیم تاتلیس آنرا در سال ۱۹۸۵ خوانده است و در سال ۱۹۹۱ هم خواننده کرد خودمان؛ استاد ناصر رزازی آنرا به کردی شنیدنی کرده است و حالا کار من خیلی سخت بود چون به خاطر این که من میان دو هنرمند بزرگ گیر کرده بودم. از یک طرف ابراهیم تاتلیس و از جانب دیگر ناصر رزازی، حالا من در این میان باید امضای خودم را پیدا می کردم و بگونه ای می خواندم که کسی نگوید ابراهیم تاتلیس کجا و این کجا!؟ یا ناصر رزازی کجا و این کجا!؟ و خوشبختانه سبکی که اجرا کردم، سبک خودم بود، یعنی نمک خودم را به آن اضافه کردم و برای همین بود که قشنگ شد و به دل نشست.

صفا منش در بخش دیگری از این گفتگو بود که درباره شرایط هنری خود پس از اجرای این قطعه اظهار داشت: «چند وقت پیش یک پیشنهاد داشتم. رابطین یکی از سریال ها با مدیر برنامه ام تماس گرفته و گفته بود ما سریالی ۳۰ قسمتی داریم که در بهترین ساعت پخش خواهد شد و قیمتش ۱۴۰ میلیون تومان است. مدیر برنامه ام با من تماس گرفت و گفت گفته اند ۱۴۰ میلیون تومان. گفتم خیلی خوب است اگر می خواهند ۱۴۰ میلیون تومان بدهند!؟ گفت نه! ما باید ۱۴۰ میلیون تومان بدهیم. گفتم یعنی چه!؟ گفت این ها فکر کرده اند شما برای خواندن تیتراژ سریال «نون. خ» پول داده اید و وقتی گفته ام ما اصلاً پولی پرداخت نکرده ایم، گفته اند مگر می شود!؟ ببینید در این حد اوضاع بد است و ظاهراً ۱۴۰ میلیون تومان مبلغ کمی است و ناخواننده ها بالای ۶۰۰، ۷۰۰ میلیون تومان می دهند تا تیتراژ بخوانند.
به هر حال همان گونه که قبلاً هم درباره اوضاع نابسمان سفارش موسیقی تیتراژها به طرح نکاتی پرداخته بودیم، شرایطی که حسین صفامنش به آن اشاره داشته، شرایط نامطلوب حاکم بر روابط پشت پرده ای در حوزه موسیقی تیتراژهاست که سبب فروپاشی، تنزل و حتی ارتقا خوانندگان و هنرمندانی می شوند که بعضی از آنها شایسته ارتقا و برخی هم اصلاً در قالب های استاندارد حضور در چنین پروژه هایی را ندارند. موضوع هایی بسیار مهم که شوربختانه در آن بعضی از تهیه کنندگان و هنرمندان موسیقی نقش هایی را بازی می کنند اما چون ماجرا در پشت درهای بسته اتفاق می افتد کسی از ماجرا خبردار نمی گردد.
اگرچه آن گونه که از صحبت های دست اندرکاران مجموعه «نون خ» استنباط می شود خوشبختانه چنین فرآیندی در ساخت موسیقی تیتراژ این مجموعه دخیل نبوده و شرایطی را بوجود آورده که این موسیقی تیتراژ در چارچوب ایده پردازی مناسب در تنظیم و اجرایش مورد توجه مخاطبان قرار گرفته و آنرا تبدیل به یک خاطره موسیقایی ماندگار نماید.
برای شنیدن موسیقی تیتراژ سریال نون خ در فصل دوم اینجا را کلیک کنید.