گزارش آتلیه دات كام؛

نوای محمد رسول الله(ص) چگونه ماندگار شد؟

نوای محمد رسول الله(ص) چگونه ماندگار شد؟ روایت ساخت موسیقی فیلم محمد رسول الله(ص) به کارگردانی مجید مجیدی و آهنگسازی ای آی رحمان در برگیرنده نکات جالب توجهی است که خوانش باردیگر آن در سالروز بعثت پیامبر اکرم(ص) خالی از لطف نیست.



خبرگزاری مهر - گروه هنر- علیرضا سعیدی: طراحی و ساخت موسیقی برای آثار سینمایی در گونه ها و سبک های مختلف به طور قطع دربرگیرنده جزییات گوناگونی است که برای معرفی و بیان هرکدام از این ایده ها و عناصر می توان ساعت ها به بحث و تبادل نظر پرداخت، شرایطی راهبردی که امروزه از مرحله «ایده پردازی» تا عبور از گذر تولید و رسیدن به مرحله نمایش توسط دست اندرکاران حوزه های مختلف سینما و آثار تصویری به شدت مورد واکاوی و جستجو و صد البته بروزرسانی است.
به عبارتی آهنگسازان این عرصه در موقعیت مهمی قرار گرفته اند که حضورشان در پروژه های سینمایی اهمیت مضاعف پیدا کرده، چونکه موسیقی فیلم امروز در نگاه مجموعه ای از صاحب نظران سینما وارد مجرایی شده که هم جامعه مخاطبان و هم ساختار اصلی و محتوایی آثار را با چالش ها، جذابیت ها و فرآیندهایی رو به رو ساخته که خوب یا بد بودن این بخش از تولید در سینما می تواند یک اثر سینمایی را به عرش اعلا و اثری دیگر را با شکست سنگینی مواجه سازد.
صد البته که خیلی از این آثار هم بودند و هستند که فارغ از خدمات حمایتی و تفهیمی که برای درک درست تر مخاطب در جریان ساخت یک اثر سینمایی یا تلویزیونی متولد می شوند، توانسته اند خودرا بعنوان یک اثر موسیقایی مستقل معرفی کنند که نوای ملودی هایشان برای فلان اثر سینمایی تا سال ها در ذهن شنیداری مخاطبان باقی می ماند، دراین زمینه هم الی ماشاالله اثر موسیقایی وجود دارد که بواسطه آهنگسازی شاهکاری که روی فیلم های سینمایی مختلف انجام گرفته، توانسته اند خودرا در تاریخ ماندگار نگه دارند؛ فرآیندی به شدت مهم که برای کنکاش و جستجو در آن می توان به موارد مختلفی در زمینه های مختلف اشاره داشت. اشاراتی که هر کدام دربرگیرنده ارجاعاتی تاریخی در زمینه های سینما و موسیقی هستند و می توانند در فواصل زمانی مختلف مورد سنجش قرار بگیرند.

طرح چنین مطالبی در زمینه موسیقی متن آثار سینمایی که جستجوی درست و تاریخ پژوهانه در آن می تواند یکی از سرفصل های مهم رسانه ای در سال های پیش رو برای سینمای ایران باشد، بهانه ای شد که در سالروز بعثت رسول گرامی اسلام حضرت محمد (ص) بازخوانی باردیگر ای داشته باشیم پیرامون یکی از همین موسیقی فیلم های مهم آی آر رحمان: این فیلم نماینده ایران در اسکار است اتفاق خیلی خوبی است اما من ترجیح می دهم موسیقی ام اسکاری نشود برای اینکه هدیه ای برای ساحت حضرت محمد (ص) است سینمای کشورمان به نام فیلم «محمد رسول الله (ص)» که در تابستان سال ۱۳۹۴ به کارگردانی مجید مجیدی اکران شد و فصل تازه ای از پروسه تولید آثار سینمایی در کشورمان را رقم زد که بدون تردید نمی توان از اثرات و حاشیه های متفاوتی که چه در جریان ساخت، چه در جریان تولید و چه در جریان اکران آن عبور کرد.
فیلمی که تولید آن به زعم خیلی از کارشناسان حوزه های مختلف فرهنگی، هنری و مذهبی کشورمان باید خیلی قبل تر اتفاق می افتاد و بالاخره این مجید مجیدی بود که تصمیم گرفت تا در این راه وارد شرایطی شود که برای او بااینکه دربرگیرنده اما و اگرهای فراوانی بود، اما بواسطه شرایطی که پیش روی خود برای ساخت فیلم دید، در جایی گام برداشت که سینمای ایران را به سهم خود وارد فضای متفاوتی از تولید و پروداکشن کرد.
به طور حتم از زمان شروع تولید تا زمان اکران فیلم سینمایی «محمدرسول الله» تا دلتان بخواهد مطالب ریز و درشت رسانه ای انتشار یافته که هر کدام دارای خاصیت ها و ابعاد مختلف رسانه ای هستند و می توانند در شرایطی متفاوت مورد بحث و تبادل نظر مخاطبان قرار گیرند. پس آنچه می خوانید بازخوانی از فیلمی است که به طور قطع از آن می توان بعنوان فصل نوینی از تولیدات سینمایی کشور خصوصاً در زمینه های فنی یاد کرد.
برای شنیدن قسمتی از موسیقی متن فیلم «محمدرسول الله» اینجا را کلیک کنید.

فیلم سینمایی «محمد رسول الله (ص)» از محاصره مسلمانان در شعب ابیطالب شروع می شود و به قبل از تولد پیامبر اسلام باز می گردد. در این فیلم مخاطب شاهد وقایعی است که قبل از تولد پیامبر اسلام تا ۱۲ سالگی ایشان را در بر می گیرد. صحنه های وفات مادر رسول اکرم در روستای ابواء و صحنه های مربوط به دوران شیرخوارگی و خردسالی پیامبر در روستای سعدیه هم از دیگر بخش های فیلم است.
فیلم با نخستین سفر پیامبر به شام و رسیدن به صومعه بحیرا تمام می شود. بحیرا راهبی مسیحی است که درباره ظهور آخرین پیامبر به ابوطالب بشارت می دهد.
علیرضا شجاع نوری در نقش عبدالمطلب پدربزرگ پیامبر اکرم (ص)، مهدی پاکدل در نقش ابوطالب عموی پیامبر (ص)، ساره بیات در نقش حلیمه دایه پیامبر (ص)، مینا ساداتی در نقش آمنه مادر پیامبر (ص)، محسن تنابنده در نقش ساموئل تاجر یهودی، داریوش فرهنگ در نقش ابوسفیان، رعنا آزادی ور در نقش ام جمیل همسر ابولهب، حمیدرضا تاج دولت در نقش حمزه عموی پیامبر (ص)، صادق هاتفی در نقش بحیرا راهب مسیحی، محمد عسگری در نقش ابولهب عموی پیامبر (ص) و حدود ۵۰۰ بازیگر و هنرور در این فیلم ایفای نقش کرده اند.

مجید مجیدی کارگردان این فیلم سینمایی برای ساخت فیلم «محمد رسول الله (ص)» انگیزه های محکمی داشت و بگفته این کارگردان در نشست خبری این فیلم، آزرده خاطر شدنش از توهین به ساحت مقدس پیامبر در رسانه دانمارکی موجب شد عزم خودرا جزم و چراغ ساخت این فیلم سینمایی را روشن کند. چراغی که مورد عنایت مقام معظم رهبری قرار گرفت و شرایطی را ایجاد که رهبر انقلاب در اقدامی باارزش بر سر صحنه فیلمبرداری این اثر نیز حضور پیدا کنند، تا اهمیت تولید این پروژه مهم سینمایی بیش از پیش مهم جلوه پیدا کند.
لوکیشن اصلی فیلم «محمد رسول الله (ص)» هم شهرک پیامبر اعظم (ص) بود و بیش از ۷۰ درصد از فیلمبرداری این فیلم سینمایی در این شهرک انجام شد و بخش های دیگری از فیلمنامه در کرمان و عسلویه مقابل دوربین رفت.
تنها بخش این فیلم سینمایی که در خارج از ایران فیلمبرداری شد صحنه های مربوط به حمله سپاه ابرهه به مکه بود که تیم تولید نیاز به سفر به هند داشت؛ اما بعد از به توافق نرسیدن با هندی ها این بخش از فیلم «محمد رسول الله» در آفریقا فیلمبرداری شد.
برای شنیدن بخش دیگری از موسیقی متن فیلم «محمد رسول الله» اینجا را کلیک کنید.

مجید مجیدی که همچون کارگردانان شناخته شده سینمای ایران بوده که آثارش طی دهه های گذشته محل بحث و تبادل نظر طیف های متفاوتی از منتقدان و کارشناسان حوزه سینما بوده، آثاری که هرچند از در بعضی مواقع به لحاظ محتوایی تفاوت های زیادی با هم داشتند، اما به شکلی پیش روی مخاطبان قرار گرفته اند که به آسانی نمی توان از نام و قصه مطرح شده در آنها عبور کرد. قصه هایی که سرانجامش گاه دستمایه تولید آثاری سیاسی و اجتماعی تند و تیزی می شود و گاه آنچنان ملایماتی به لحاظ انسانی و جامعه شناختی به خود می گیرند که نمی تواند نشان گر مسیر مشخصی از طرف کارگردان و حتی بازیگری باشد، که این روزها کمرنگ تر از قبل در سینمای ایران حضور دارد.
اما بی شک فیلم محمد رسول الله با یک دو جین دست اندرکار فوق حرفه ای که هرکدام بدون تردید نمایندگانی شایسته از حوزه های تخصصی خود چه در ایران و چه در دنیای سینما بودند، می تواند یکی از متفاوت ترین آثار سینمایی این کارگردان مطرح در کارنامه کاری او باشد. فیلمی که بااینکه در زمان اکران با واکنش های متفاوتی هم رو به رو شد اما بطور قطع انگیزه های تولیدش، آن هم پس از گذشت چند دهه از ساخت شاهکار مصطفی عقاد در قالب فیلم «الرساله» به خودی خود سبب جلب توجه طیف وسیعی از مخاطبانی می شوند که دوست دارند بدانند مجیدی با چه انگیزه دست به خلق اثری زده که بطور قطع یکی از پرهزینه ترین و پر اهمیت ترین پروژه های سینمایی کشورمان با موضوعات مرتبط تاریخ اسلام است.

این کارگردان سینما در یکی از چند نشست های مختلفی که به مناسبت اکران فیلم در نظر گرفته شده بود، پیرامون تعدادی از جزییات این فیلم سینمایی اظهار داشته بود: حدود ۹ سال پیش مرا به جشنواره ای در دانمارک دعوت نمودند و می خواستند برایم بزرگداشت بگیرند. همان روزها ماجرای توهین به ساحت مقدس پیامبر در رسانه ای در دانمارک پیش آمد و این مساله موجب شد که به این بزرگداشت نروم و در آن جشنواره شرکت نکنم.
وی اضافه کرد: آن روزها با خودم گفتم چطور می توانم در کشوری تجلیل شوم که به باورها و اعتقاداتم توهین کرده است. بنا بر این نامه ای به رییس وقت جشنواره نوشتم و اعلام کردم که نمی توانم در کشوری حضور یابم که به مقدس ترین ارزش ها و باورهای من توهین کرده است. من به آن جشنواره نرفتم ولی از همان موقع ذهنم مشغول این مساله بود که چرا ما در کشور خودمان و در تمام این سال ها کاری برای پیامبر اسلام نکرده ایم و منتظر مانده ایم تا آنها حرکتی داشته باشند و سپس جواب آنها را بدهیم.

به هر ترتیب هرچه درباره قصه های مختلف فیلم سینمایی «محمد رسول الله» بگوییم، پس از اختتام هر قصه، داستان دیگری متولد می شود که جای روایت آن شاید بماند برای نگارش در کتاب ها و نشریات تخصصی که حرف های زیادی درباره این فیلم مهم تاریخ سینمای دارند و به طور قطع در این چارچوب موسیقی متن فیلم هم یکی از همین چندین داستان است که توانسته بعنوان یکی از مؤلفه های پایدار و یادگارگونه فیلم لقب بگیرد.
یک پروسه موسیقایی که به واسط هنرمند و خواننده ای جهانی به نام «ای آر رحمان» که در پیشینه کارهای خود ساخت موسیقی خیلی از آثار درخشان سینمایی به چشم می خورد، توانست در کنار دیگر خاصیت های این فیلم سینمایی آن قدر دارای ارزش و اعتبار باشد که آلبوم موسیقی متن فیلم را در قالب یک بسته مجزا روانه بازارهای جهانی فروش محصولات موسیقایی کند.

این آهنگساز پنجاه و شش ساله همچون هنرمندانی است که کارهای حرفه ای خود در عرصه آهنگسازی را از دهه نود شروع کرد و طولی نکشید که از او بواسطه توانمندی هایش بعنوان هنرمندی حرفه ای و دارای سبک در دنیای موسیقی قدردانی کردند. کما این که در همین مدت نیز توانست جوایز معتبری در زمینه موسیقی متن فیلم آثار سینمایی همچون «جایزه بفتا»، «جایزه گلدن گلوب»، «جایزه اسکار» را از آن خود کند.
وی به سال ۱۳۹۴ بود که در نشستی پیرامون ساخت موسیقی فیلم «محمد رسول الله» مجید مجیدی اظهار داشته بود: من خیلی طرفدار سینمای هالیوود بودم اما مجیدی من را به سمت سینمای ایران جذب کرد. من احترام زیادی برای ایشان قائل هستم. همکاری کردن با این فیلم از سه جهت برای من دارای اهمیت بود. اول این که فرصت همکاری با یک فیلم ایرانی را پیدا می کردم، دوم فرصت حضور در ایران و سوم فرصت حضور کنار مجید مجیدی در فیلمی برای حضرت رسول (ص) بود.
آی آر رحمان افزود: من از بچگی هوادار فیلم های مذهبی بودم. البته ساخت موسیقی این فیلم اولش برایم ترسناک بود برای اینکه کار من باید مورد قبول حضرت رسول (ص) و خداوند قرار گیرد. به هر حال هر سینمایی بازتاب دهنده فرهنگ آن کشور است. بطورمثال سینمای هند تامین کننده سرگرمی است. هالیوود آینده محور است اما سینمای ایران کیفیت خاصی از معصومیت را متجلی می کند و من طرفدار پروپاقرص این فیلم ها هستم. کارگردان های ایرانی هم ارتباط مؤثری با مخاطب برقرار می کنند.

این آهنگساز در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشته بود: درباره تعامل با آهنگساز من اهتمام کردم تم ها را بصورت ایده در اختیار مجیدی قرار دهم و البته باید او را مجاب می کردم که این کار نهایی نیست و خیلی طول می کشد موسیقی این فیلم تمام شود؛ برای اینکه آقای مجیدی ترجیح می داد کار تمام شده را بشنود. این پروسه زمان زیادی برد و انرژی زیادی سبک کار در ایران و هالیوود شبیه هم است. در حقیقت ما باید برای یک فیلم تمام شده موسیقی بسازیم و کار را ارائه دهیم. نحوه ساخت این فیلم طوری بود که من مدت ها منتظر فرصت بودم با چنین پروژه هایی همکاری کنم مصرف کردیم تا من و مجید مجیدی به درک مشترکی برسیم. در یکی از سکانس ها من «لبیک اللهم لبیک» را به موسیقی اضافه کردم و البته نمی دانستم که واکنش مجیدی درباره کار من چیست. با این وجود او بعد از شنیدن این کار واکنش خوبی نشان داد و مرا در آغوش کشید.
رحمان با اعلان اینکه ساخت موسیقی «محمد (ص)» ۶ ماه زمان برده است، اضافه کرد: سبک کار در ایران و هالیوود شبیه هم است. در حقیقت ما باید برای یک فیلم تمام شده موسیقی بسازیم و کار را ارائه دهیم. نحوه ساخت این فیلم طوری بود که من مدت ها منتظر فرصت بودم با چنین پروژه هایی همکاری کنم. فیلمی که در آن بتوانم با مخاطب ارتباط بگیرم. فیلمی که موسیقی در آن یک کارآکتر باشد نه این که نقش کاغذدیواری را ایفا کند. پیش از ساخت موسیقی این فیلم درباره چهار پنج مقام موسیقی عربی مطالعه داشتم. قالب های موسیقی عربی شباهت های زیادی به مقام های موسیقی هندی دارد اما من نمی خواستم در این قالب فرو بروم برای اینکه می خواستم محصول نهایی یک اثر بین المللی باشد. به هر حال هدف از ساخت موسیقی این فیلم ارتباط گرفتن با مخاطب در همه جهان است و فقط مخاطب خاورمیانه هدف ما نیست. جالب است بدانید که من و آقای مجیدی حدود ۲۵۰ قطعه موسیقی از بلغاری و مقدونی گرفته تا موسیقی ایرانی گوش کردیم تا بفهمیم موسیقی ما باید دارای چه شکلی باشد.

این آهنگساز جهانی موسیقی فیلم که طی سالهای اخیر در پروژه های مختلفی بعنوان آهنگساز حضور داشته، در بخش دیگری از این جلسه بود که وقتی از او درباره ماندگاری موسیقی فیلم «محمد رسول الله (ص)» پرسیدند، پاسخ داد: خودم هم نمی دانم جواب این سوال چیست. زمان بهترین قاضی خواهد بود. موسیقی این فیلم کار متفاوتی است و شباهت به کارهای دیگر ندارد. البته من معتقدم که سینمای ایران حرف خودرا با احترام می زند و همیشه به سنت ها و مرزها احترام می گذارد. من فیلم های زیادی از سینمای ایران دیدم. مثل «بچه های آسمان»، «رنگ خدا»، «باران»، «لیلا»، «جدایی نادر از سیمین»؛
وی در پاسخ به پرسشی در خصوص این که باتوجه به اسکاری شدن این فیلم چقدر به دیده شدن موسیقی فیلم «محمد رسول الله (ص)» در این سطح اعتقاد دارد توضیح داد: اسکار را نمی دانم اما بازخوردها خیلی خوب بوده است. بسیاری از کسانی که مرا می شناسند مدام می پرسند موسیقی این فیلم چه زمانی پخش می شود. این که این فیلم نماینده ایران در اسکار است اتفاق خیلی خوبی است اما من ترجیح می دهم موسیقی ام اسکاری نشود برای اینکه هدیه ای برای ساحت حضرت محمد (ص) است.

وی در حین برگزاری یک کارگاه آموزشی سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر بود که درباره سلیقه مجیدی نسبت به آهنگسازی فیلم توضیح داد: در این فیلم مجید مجیدی مایل بود موسیقی فیلمش یک کاراکتر باشد و در غیر این صورت سکوت حاکم شود. نگاه او این بود که موسیقی، زاویه دید خدا نسبت به بندگان باشد.
آی آر رحمان در مورد آشنایی با مجید مجیدی بیان کرد: نخستین بار سال ۱۹۹۹ یا ۲۰۰۰ بود که فیلم «رنگ خدا» را از او دیدم که تمام حساسیت ها و لطافت های ایران را نشان می داد. از آن زمان به بعد اهتمام کردم با کنجکاوی فیلم های ایرانی را دنبال کنم و با سینمای عباس کیارستمی و دیگران آشنا شدم. پس از آن بود که مجیدی به من برای ساخت موسیقی فیلمش پیام داد و من هم به سبب عشق به پیامبر اسلام و کار کردن با مجید مجیدی این کار را قبول کردم، چون مجیدی نسل های گوناگون فیلمسازان را در هند مدیون خودش کرده است.
این آهنگساز بین المللی، شجاعانه ترین کارش در زندگی را ساخت موسیقی فیلم «محمد رسول الله (ص)» دانست و اضافه کرد: موسیقی فیلم های مجیدی تا قبل از این فیلم، مینی مال بود، اما او برای فیلم جدیدش موسیقی باشکوه می خواست و مدتی طول کشید تا متوجه بشوم چه در نظر دارد و پس از آن کارم ساده شد.

وی درباره موسیقی فیلم «محمد رسول الله (ص)» و این که آیا از نوازنده های ایرانی و تم موسیقی ایرانی استفاده شده است، توضیح داد: مجید مجیدی می خواست موسیقی فیلمش جهانی باشد و قصدمان این نبود که پیام پیامبر اسلام تنها برای ایرانیها و عرب ها باشد. قرار بود موسیقی فیلم انعکاس دهنده دنیا و بازتاب دهنده سبک زندگی حضرت محمد (ص) باشد. بر این اساس، تم صلوات را با گروه کر بزرگی خلق کردیم. تعدادی از سولوها و همین طور دودوک را در ایران کار کردیم. از نوازنده های مصری، هندی و ایرانی نیز در میان نوازنده هایمان استفاده کردیم و قصدمان این بود در برکت ساخت این موسیقی همگی شریک باشند.
آهنگساز فیلم سینمایی «محمد رسول الله (ص)» در مورد بودجه کم برای ساخت موسیقی فیلم اظهار داشت: به شما سفارش می کنم با بودجه کم هم موسیقی بسازید چون در این صورت است که خلاقیت های شما بروز می کند همچنان که من برای ساخت نخستین موسیقی فیلمم، ۵۰۰ دلار دستمزد دریافت کردم که آن زمان بسیار ناچیز بود. همین طور برای ساخت موسیقی «میلیونر زاغه نشین» ۳۰ هزار پوند دستمزد پیشنهاد شد که برابر با دستمزد ساختن یک ترانه بود اما من هدف والاتری داشتم.

آنچه روایت شد فقط بخش کوتاهی از قصه ساخت موسیقی متنی بود که طبیعتاً همچون دیگر بخش های فیلم با زحمات و تلاش زیادی به نتیجه نهایی رسیده است. نتیجه ای که می تواند دستاورد باارزش هم برای سینمای ایران و هم حوزه آهنگسازی محسوب شود. اما آنچه در این مجال کوتاه می توان به آن اشاره داشت، کوشش برای بیشتر شنیده شدن چنین موسیقی هایی در مارکتینگ موسیقی ایران است که هنوز نتوانسته در قالب منسجم و برنامه ریزی فرصتی برای عرض اندام داشته باشد، کما این که در صورت ایجاد یک شرایط منسجم تر می شد برنامه ریزی هایی برای اجرای زنده از موسیقی فیلمی کرد که در همین سال ها نشان داده که بواسطه حضور آهنگسازان معتبر ایرانی چه جایگاه ارزشمندی میان مخاطبان دارد.
اتفاقاً توجه به چنین مقولاتی است که می تواند فضای بهتر و مطمئن تری را برای ورود آهنگسازان و هنرمندان حرفه ای ایرانی و جهانی را برای ساخت و تولید آثاری اینچنین فراهم نموده و سبب ایجاد شرایطی شود که کلید واژه همیشگی «موسیقی خوب» بواسطه چنین موسیقی هایی میدان بیشتری برای عرض اندام با اتکا به باورها و اعتقادات مذهبی ایرانیان در مقایسه با رشد بی رویه موسیقی تجاری داشته باشد.
برای شنیدن بخش دیگری از موسیقی متن فیلم سینمایی «محمد رسول الله» اینجا را کلیک کنید.


منبع:

1400/12/11
21:50:49
5.0 / ۵
655
تگهای خبر: آلبوم , آموزش , تخصصی , تصویر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
جمع 2 و 2 ؟
آمار بازدید سایت
بازدید امروز: 878
بازدید دیروز: 3,105
هفته اخیر: 29,947