نگاهی به از دست دادن هنرمندان موسیقی در دوران كرونا

مرگ هایی كه جلو می افتند!

مرگ هایی كه جلو می افتند! آتلیه دات کام: شروع شیوع ویروس کرونا در ایران، از همان ابتدا با لطمه های جدی به حوزه موسیقی همراه بوده است؛ از بیکار شدن هنرمندان گرفته تا پرپر شدن چهره های سرشناس هنر موسیقی بر اثر ابتلاء به این ویروس مرگبار.


صحبت از درگذشت هنرمندان برجسته موسیقی ـ خصوصا در حوزه موسیقی نواحی ـ که به میان می آید، علاوه بر غم سنگین از دست دادن هنرمند، با بیم فراوان از لطمه های احتمالی هم همراه می شود و حالا که این روند در دوران کرونا سیر صعودی در پیش گرفته و متاسفانه با شتاب هم جلو می رود، نگرانی ها هم بیشتر شده است؛ دلواپسی هایی از این دست که ممکنست با از دست رفتن هر کدام از این چهره های مطرح عالم موسیقی، جریانی کهن به فراموشی سپرده شده و برای همیشه دفن شود، یا حداقل تا مدت ها انتخاب جایگزینی برای آن، امکان پذیر نباشد.
خبرنگار ایسنا با شهرام صارمی ـ پژوهشگر و هنرمند موسیقی ـ درباره لطمه هایی که روند از دست دادن خیل عظیم هنرمندان، بر آینده موسیقی کشور خواهد گذاشت، گفت و گو کرده است.
این نوازنده و فعال موسیقی می گوید: هر کدام از اساتید، هنرمندان و پیشکسوتان موسیقی ایرانی و نواحی گنجینه ای در وجود خود دارند که باید به جوان ها انتقال داده شود ولی هر بار که یکی از این بزرگواران از دنیا می روند این زنجیره قطع می شود و لطمه می خورد. ضمن اینکه در موسیقی نواحی گستردگی روایات بیشتر است؛ درواقع زمانی که موسیقی دستگاهی ایرانی را بررسی می نماییم، می بینیم که ردیف ها وضعیت مشخص و تثبیت شده ای دارند و مدرسان برمبنای آنها تدریس می کنند.
این هنرمند ادامه می دهد: ولی موسیقی نواحی شفاهی است و از یک مقام در مناطق مختلف روایت های مختلفی وجود دارد؛ بعنوان مثال در موسیقی شمال خراسان روایت های مختلفی از مقام های آنها وجود دارد که هر کدام از اساتید روایات خودرا دارند و بصورت شفاهی نیز آنها را منتقل می کنند و با درگذشت هر کدام از آنها انتقال این دانسته ها به نسل بعدی قطع می شود. ضمن اینکه دانسته های هر کدام از این افراد مختص به خود آنها است و نمونه های مختلفی ندارند که بتوان گفت افراد زیادی اطلاعات آنها را از بر هستند.
او با اعلان اینکه در تمام این سال ها تلاش و کوشش چشم گیری برای ثبت و ضبط این مقام ها و نغمه ها انجام نشده است، اظهار می کند: خیلی وقت ها این اطلاعات دستخوش تغییرات بسیاری شده اند؛ به شکلی که گاهی لحن و محتوای مقام تغییر می کند. بنا بر این نمونه های اصلی باید از اساتیدی که در قید حیات هستند ضبط شود تا نسل های بعدی بتوانند از آنها استفاده کنند.
به رغم وعده ها تجارب هنرمندان موسیقی نواحی ثبت نمی شود
در ادامه این مساله را با او مطرح می نماییم که مدیر فعلی دفتر موسیقی دو سال پیش صحبت هایی درباره تصمیماتی برای ثبت و ضبط دانسته های اساتید موسیقی نواحی در مصاحبه با ایسنا داشته است، ولی تا کنون خبری رسمی از عملی شدن این تصمیمات منتشر نشده است.
او توضیح می دهد: موضوع به اشخاص برنمی گردد و اگر هم این اتفاق نیفتاده است، مسئول آن شخص مدیرکل دفتر موسیقی نیست؛ برای اینکه در سیستم هنرهای ایران جایی که وظیفه دارند این کارها را به انجام برسانند اقدامی نمی کنند. به سبب اینکه موسیقی اصلا مسئله مهمی نیست و اهمیتی ندارد که فلان استاد موسیقی در قید حیات هست یا نه و یا فرهنگ شفاهی فلان منطقه به ثبت رسیده یا خیر.
صارمی ادامه می دهد: زمانی که چنین مسائلی دغدغه مدیران و مسئولان نباشد به آنها رسیدگی نخواهد شد؛ البته هنرمندان نواحی قبل از شیوع ویروس کرونا نیز در وضعیت مساعدی به سر نمی بردند و مزایای خاصی برای آنها وجود نداشته است؛ به جز جشنواره موسیقی نواحی که تنها سالی یک دفعه با حضور تعداد کمی از هنرمندان انجام می شود. درواقع اساسا تابحال کسی به این فکر نبوده است که دانسته های هنرمندان پیشکسوت نواحی را با در نظر گرفتن بودجه و زمانی مشخص در میان مقدار زیادی از بودجه های فرهنگی که سالانه خرج می شود و عمدتاً هم نتیجه ای ندارند، به ثبت برساند.
تنها موسیقی درآمدزا مورد اهمیت است
این نوازنده کمانچه همین طور به تبدیل انجمن های موسیقی به موسسه های فرهنگی هنری اشاره و اظهار می کند: انجمن موسیقی ایران و شعب آن در شهرستان ها حالا در معرض تغییراتی است که ماهیت و کاربری آن بطور کلی تغییر خواهدنمود. عوض اینکه از انجمن ها در شهرستان ها حمایت شود تا مثلا به سمت شناسایی هنرمندان مهم نواحی و ثبت دانسته های آنها بروند، در پی این هستند، انجمن ها را به موسسات فرهنگی هنری تبدیل کنند. غافل از اینکه تعداد زیادی موسسه فرهنگی هنری داریم که به سبب نداشتن بودجه و امکانات قادر به انجام کاری نیستند.
او ادامه می دهد: در ایران تنها قسمتی از موسیقی مورد اهمیت است که درآمدزا است و مدام نیز تقویت می شود ولی سایر بخش های موسیقی حدودا تعطیل هستند.
خانه موسیقی دولتی راهگشا نیست
همین طور در بخش پایانی این گفت و گو از صارمی درباره عملکرد خانه موسیقی می پرسیم. او پاسخ می دهد: خانه موسیقی نهاد صنفی است که باید از وضعیت شغلی اهالی موسیقی حمایت کند و مشکلاتی که برای این صنف پیش می آید را پیگیری و رفع کند. خانه موسیقی نیز بصورت یک موسسه فرهنگی و هنری ثبت شده است؛ یعنی یک نهاد مستقل نیست و نهادی است که به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وابسته است.
او ادامه می دهد: نهاد صنفی خانه موسیقی اگر بخواهد کارهای خودرا به درستی انجام دهد، وظایف بسیار سنگینی دارد و اساسا نمی تواند به همه آنها رسیدگی کند، چون یک نهاد دولتی است. جایی هم که به دولت وصل باشد طبیعتا نمی تواند آنگونه که باید از هنرمندان دفاع و مشکلات آنها را حل کند.
صارمی سپس به وضعیت بیمه هنرمندان موسیقی پرداخته و می گوید: چند سال است که خانه موسیقی نمی تواند افراد جدیدی را بیمه کند؛ برای اینکه می گویند وزارت فرهنگ بودجه ندارد و یا مسائل اداری مانع این کار می شود و در نهایت به سبب مشکلاتی که دارند نمی توانند بیمه که حق هر فردی در جامعه است را به انجام برسانند.
او تصریح می کند: یکسری مشکلاتی در حوزه موسیقی داریم که نه تیم فعلی فعال در خانه موسیقی و شوراهای آن می توانند آنها را حل کنند و نه هر فرد دیگری که به روی کار بیاید؛ بعنوان مثال موضوعات صدای بانوان یا ممیزی در موسیقی غیر قابل حل هستند. دو ـ سه سال پیش در دفتر موسیقی یکی از مدیران قوانینی گذاشت که تا حدود زیادی ممیزی ها رفع شود؛ به شکلی که مثلا موسیقی صرفی که شعر ندارد اصلا به شورا نرود ولی این تصمیم موجب ایجاد حواشی زیادی برای آن مدیر شد. در نتیجه اشکالاتی وجود دارد که خانه موسیقی حتی اگر بخواهد نیز نمی تواند حل کند. البته آنگونه که باید و شاید نتوانسته اند کار کنند. ضمن اینکه انتخابات نیز به سبب شیوع ویروس کرونا مدام به تعویق افتاد؛ بااینکه که امکان برگزاری آن در فضای باز و با رعایت پروتکل ها ممکن بود. ولی تا زمانی که خانه موسیقی ارتباط خودرا با دولت دارد نمی تواند بعنوان یک نهاد مستقل فعالیت کند.




منبع:

1400/02/07
11:04:44
5.0 / ۵
1603
تگهای خبر: جشن , جشنواره , دستگاه , سیستم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
جمع 2 و 2 ؟
آمار بازدید سایت
بازدید امروز: 1,912
بازدید دیروز: 3,105
هفته اخیر: 32,015