نگاهی به وضعیت هنر آبگینه در ایران به انگیزه یك ثبت ملی

میراثی كه این روزها نه هنری است و نه كاربردی!

میراثی كه این روزها نه هنری است و نه كاربردی! آتلیه دات کام: یک کارشناس درباره وضعیت هنر آبگینه در ایران، بر این باور است که «متاسفانه تلفیق این میراث کهن با هنر مدرن هنوز بطور کامل اتفاق نیافتاده است؛ این در حالیست که این ترکیب می تواند با استقبال خوبی مواجه شود. در حقیقت می توان گفت هنر شیشه در ایران از منظر هنری وضعیت مطلوبی ندارد و از نظر کاربردی نیز وضعیت متوسطی دارد.»


زهره محمدیان ـ کارشناس موزه آبگینه ـ در گفت وگویی با ایسنا درباره پیشینه هنر آبگینه در ایران، تصریح کرد: ایران بعنوان یکی از تمدن های کهن، مدعی ساخت نخستین شیشه های جهان است. ما در معبد چغازنبیل شیشه هایی داریم که برای سیزده قرن پیش از میلاد مسیح هستند و به صورتی نخستین شیشه های جهان محسوب می شوند. پس از آن شاهد اختراع لوله دم هستیم که کمی پس از میلاد مسیح در یونان باستان اختراع شد و شیشه گری یک تحول عظیم را به خود دید.
او افزود: تا قبل از آن شیشه یک ماده اشرافی، گرانقیمت و نادر بود، اما با اختراع لوله دم توانستند شیشه را در وسایل روزمره همانند پارچ، عطردان، لیوان و جام استفاده کنند. بعد از آن تکنیک های شیشه در کشور هایی که در مدیترانه شرقی و آسیا بودند همانند ایران، فلسطین سوریه و لبنان نیز پیدا شد و برمبنای مراوداتی که کشورها با همدیگر داشتند این هنر نیز تبادل شد.
این کارشناس اشاره کرد: در موزه آبگینه آثار دوره هخامنشیان، اشکانی و سلوکیان وجود دارد. در دوره سلوکی تاثیر متقابل فرهنگ رومی و ایرانی، روی هنر نیز آشکار شد و از آن دوره فرم هایی یونانی به صورتی به ایران صادر شدند که نمونه هایی از آنها در موزه آبگینه وجود دارد. در دوره ساسانیان تراش شیشه به وجود آمد؛ البته قبل از این نیز وجود داشت، اما در دوره ساسانیان تکامل تراش شیشه را شاهد می باشیم. بعد از این دوره شاهد وفور تولید شیشه هستیم و تکنیک های جدید نیز افزوده شد. پس از آن وارد دوره اسلامی شدیم که روی شیشه هایی با فرم ساسانی، کتیبه اسلامی نوشته شده است. در قرون اولیه اسلام تا قرون میانه دو شهر نیشابور و گرگان مرکز تولید آثار هنری سفال و شیشه بودند. این دوره دارای خاصیت های جدیدی همچون نقش های برجسته یا میناکاری بودند.
محمدیان اشاره کرد: در دوره صفویه و قاجار درهای کشور به روی دنیا باز شد و هر کدام از این کشورها هنر و فرهنگ خودشان را به کشور ما وارد کردند؛ بعنوان مثال در دوره صفویه و قاجار شیشه گرانی از ایتالیا و فرانسه به ایران آمدند و ما تراش بلور و کریستال را یاد گرفتیم. در دوره قاجار آنقدر واردات بلور زیاد شد که صنعت شیشه گری ما رو به افول رفت، منحصر به اشیای کاربردی شد و ما از آن شیشه گری تکنیکی و هنری دور افتادیم. با مدرن شدن ایران در دوره پهلوی اول و دوم، صنعت شیشه گری با تحول جدیدی مواجه گردید و کارگاه های شیشه گری در شهرهای اصفهان و تهران زیاد شدند.
او تهران را بعنوان شهر اصلی صنعت شیشه گری معرفی و اظهار نمود: از طرف دیگر در دهه های اخیر، شیشه در معماری تهران بسیار موثر بوده است و در نمای تهران شیشه هایی استفاده می شود که با تکنیک های پیشرفته تولید می شوند. همین طور در شهر تهران و اطراف آن کارگاه های شیشه سازی زیادی شکل گرفتند و پس از آن نیز کارخانه ها مشغول به کار شدند و هنرمندان زیادی در تهران در صنعت شیشه مشغول به کار شدند؛ تمام اینها موجب می شود که الان تهران را بعنوان شهر شیشه بشناسیم. باید این نکته را نیز در نظر داشت که در دهه های اخیر دانشگاه هنر تهران، اصفهان و تبریز رشته شیشه گری را راه اندازی کردند.



کارشناس موزه آبگینه درباره لزوم ورود هنر مدرن به هنر شیشه گری، اشاره کرد: خانم فریده لاشایی و خانم منیر فرمانفرماییان همچون هنرمندانی بودند که از شیشه در آثارشان بهره گرفتند. تجمع هنرمندان در تهران و راه اندازی کارگاه های شیشه در اطراف تهران و اهمیت شیشه در معماری تهران موجب شد که تهران را بعنوان شهر شیشه بشناسند.
محمدیان همین طور درباره وضعیت کنونی هنرمندان صنعت شیشه و آبگینه، اظهار نمود: اگر وضعیت هنرمندان را از زبان خودشان بشنویم اغلب شاید ناراضی باشند و معتقدند که به این هنر به اندازه کافی بها داده نشده است. الان فعال ترین حوزه دانشگاهی، دانشگاه تبریز است و در تهران تقریباً رشته شیشه گری تعطیل شده است. این در حالیست که در کشورهای اطراف ما، شیشه در مصارف هنری و کاربردی به شدت مورد توجه است ؛ البته در عین حال باید این نکته را هم در نظر داشت که در کشور ما تکنیک های جدید از طرف اساتید این رشته مطرح شده و در حال جا افتادن است.
او در آخر تصریح کرد: اما متاسفانه تلفیق این میراث کهن با هنر مدرن نیز بطور کامل اتفاق نیافتاده است و این در حالیست که این ترکیب می تواند با استقبال خوبی مواجه شود. برخی کارگاه ها می کوشند که تکنیک های قدیم را زنده نگه دارند و در عین حال نگاه مدرن داشته هم باشند، اما آنها هم برای فروش بیشتر مجبور شده اند به سراغ طرح های اروپایی بروند. در حقیقت می توان گفت هنر شیشه در ایران از منظر هنری وضعیت مطلوبی ندارد و از نظر کاربردی نیز وضعیت متوسطی دارد.




منبع:

1399/10/25
13:09:28
0.0 / ۵
1352
تگهای خبر: پیشرفت , قاب , قیمت , كتیبه
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
جمع 2 و 2 ؟
آمار بازدید سایت
بازدید امروز: 1,713
بازدید دیروز: 5,807
هفته اخیر: 31,187