پرتره،

ناگفته های طراح ایرانی فرودگاه شارل دوگل فرانسه

«برای من یکی در این خانه مرده و آن هم این درخت است. شهرداری به من می گفت باید این درخت ها را ببری و جایش پارکینگ درست کنی چون اینجا بیشتر از ۵۰۰ متر است. اما من زیر بار نرفتم. من برای حفظ این درخت ها، ستون خانه را جایی طراحی نموده ام که به ریشه آنها صدمه ای نرسد.»

خانه اش را خودش طراحی نموده است. دیوارهای آجری با مواد و مصالح استفاده شده در بنا بی هیچ رودربایستی خودنمایی می کنند. صدای هیچ ماشینی از دیوارهای آجری به داخل نمی آید. سمت چپ و راست سالن ورودی دو درخت کاج ۱۰۰ و ۸۰ ساله قد کشیده اند. تاجِ درخت ۸۰ ساله را توفان قطع کرده است و هر کاری کرده تا او باردیگر جان بگیرد نشده که نشده است.

با طبیعت کار دارد و آنقدر فضای خانه اش امن است که پرندگان از هر گوشه ای برای لانه سازی و تخم گذاشتن بهره برده اند. داخل خانه با صنایع دستی، مجسمه هایی از ضیائیان (مجسمه ساز کُرد) و کارهای خودش دیزاین شده است. شومینه خانه اش که زلزله هشت و نیم ریشتر را رد می کند همچنان با چوب می سوزد.

ساعت ۱۰ بامداد یک روز گرم در خانه اش حاضر می شویم و تلاش می نماییم ساعت ۴ پس از ظهر از او و خانه پر احساسش دل بکنیم. گرچه گاهی با سوال هایمان اشکش هم در می آوریم و عصبانیش می نماییم اما وی در این چند ساعت ما را میهمان خنده ها و طنازی های صحبت هایش می کند و ۳۰ هزار جلد از کتاب هایش را که دو طبقه از خانه را به آنها اختصاص داده، نشانمان می دهد.

سیاوش تیموری یکم تیر ۱۳۱۶ به دنیا آمده و یکی از معماران سرشناس ایرانی و از چهره های مطرح نسل دوم معماران نوین ایران است. با این که پدرش یکی از ثروتمندان دوره خودش بوده اما وی در سن پایین از خانواده اش جدا می شود و روی پاهای خودش می ایستد. به قول خودش نسل اول شهرنشینان است و در محله سنگلج، چهارراه عزیز خان، پشت بهداری، کوچه باج آلانلوها زندگی می کرده است. کلاس اول تا ششم ابتدایی را در مدرسه فیروزکوهی گذرانده است. تیموری پس از آنکه شاگرد اول دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران می شود بورسیه تحصیل در فرانسه را می گیرد. دوره (DPLG) را در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس می گذراند و حتی جایزه انجمن معماران فرانسه را در کنار جایزه های مختلف دیگر می گیرد و در سن ۲۸ سالگی کنار «لوکوربوزیه» معمار مشهور سوئیسی که او را چشم عقابی خطاب می کرده، به مدت هفت ماه پروژه های اجرایی را انجام می دهد.

حالا تیموری سال هاست که در ایران زندگی می کند و گذرش دیگر به پاریس نخورده و عضو انجمن مفاخر معماری ایران است.

این معمار از بین مصالح ساخت و ساز بیشتر به بتن عشق می ورزد و اعتقاد دارد بتن ماده ای است که هر کاری دوست داری می توانی با آن انجام دهی و همان گونه که کتابش درباره بتن را ورق می زند، می گوید «قرار بود روزی این کتاب چاپ شود اما به علت برخی مشکلات این اتفاق نیفتاد. کارهای بی نظیری میتوان با بتن کرد.»

در ادامه گفت وگوی ایسنا با این معمار را می خوانید:

چطور شد که با "لوکوربوزیه" همکار شدید؟

دنبال این بودم که کار را از یک شخصیت بزرگ یاد بگیرم و یکی از دوستان، من را به لوکوربوزیه معرفی نمود. این طور نبود که از ابتدا با من صمیمی باشد و وقتی که طرح ها و کارهایم را دید و متوجه استعدادم در طراحی شد به من اعتماد کرد. هیچ معماری به اندازه عالیجناب لوکوربوزیه درکی از فضا و زمین نداشت. فکر می کنم بخش زیادی از موهای من را او کنده است چون که همیشه موهایم را می کشید و می گفت «تو باید ۳۸ سال پیش به پُست من می خوردی.» متاسفانه خوش شانس نبودم چون لوکوربوزیه هفت ماه پس از آشنایی مان در جنوب فرانسه غرق شد و دار فانی را وداع گفت.

لوکوربوزیه معماری ایران را چه اندازه می شناخت؟

یک بار درباره طرحی صحبت می کردیم که من چهل ستون اصفهان را برایش مثال زدم و گفت باید آنجا را ببینم و من عکسش را نشانش دادم. گریه کرد گفت «ای کاش به جای هند دستم در ایران بند می شد. معماری غنی ای در ایران دارید و قدرش را بدانید.»

چطور با معماران مطرح دنیا مثل "لوئیکان" آشنا شدید؟

به واسطه کارهایم. می دانستند من ابداع کننده بعضی از معماری ها هستم و خودشان تماس می گرفتند. برای مثال" ژرژ کاندلیس" یونانی شاگرد لوکوربوزیه بود و با "جان وودز " معمار انگلیسی دفتر داشتند. وودز به علت مشکلات قلبی دار فانی را وداع گفت و کاندلیس به من پیشنهاد کرد که به جای او کار کنم.

به خاطر می آورید چند ساختمان ساخته اید؟

در ایران حدود ۱۵۰ ساختمان و بناهای خارج از کشور شاید به یکصد و اندی بنا برسد.

شما پروژه های بسیاری درفرانسه اجرا کردید. چطور وارد این پروژه ها می شدید؟

در فرانسه اسم من را "سیا کنکوری" گذاشته بودند چون روی هر کنکوری دست می گذاشتم جایزه آنرا می بردم. یک مرتبه سندیکای معماران فرانسه، کنکوری برگزار کرد و محلی را پیشنهاد کرد تا مسکن هایی ساخته شوند که ارتفاعش بیشتر از سه طبقه نباشد، میزان زمین و تعداد اتاق خواب ها هم مشخص بود. من در این کنکور شرکت کردم. محاسبه کردم طبق جدول های شهرسازی نفری ۱۵ متر فضای سبز برای خانه ها نیاز داشتم یعنی یک خانواده سه نفری ۴۵ متر فضای سبز می خواست. زمین را مطالعه کردم و متوجه شدم پارکینگ را نمی توان در زیرزمین ساخت چونکه سه متر زیر آن مترو عبور می کرد. همه پارکینگ ها باید در سطح ساخته می شد که با این کار به هر نفر نیم متر فضای سبز می رسید. پس از تحقیقاتی که انجام دادم گفتم این پروژه اشتباه است و آنها جواب دادند تا کنون حدود ۷۰۰ نفر در این پروژه شرکت کردند و اگر اشتباه است شما شرکت نکن. برای نخستین بار رامپی طراحی کردم که پارکینگ هر واحد در همان طبقه قرار بگیرد و اسم طرحم را "تور بابیلون" (برج بابِل) گذاشتم و نتیجه آن برج باغ شد. قضاوت این کنکور را "کنزو تانگه" از ژاپن، "پِی" از آمریکا و "اِسترلینگ" از انگلیس به عهده داشتند. پروژه من جایزه اول سندیکای معماران فرانسه را گرفت گرچه این طرح در فرانسه اجرا نشد اما چون کنکور ملی بود از من خواستند که ملیتم را تغییر دهم اما من چنین کاری نکردم. حالا در شیراز فردی برای ۱۰۰ هزار متر مربع زمین ۵۷۰ میلیارد تومان باج داده تا طرح "برج باغ " من را بسازد اما در آنجا دیگر ماشین بالا نمی رود و داستان دیگری دارد. شما حساب کن در تهران فضای سبز برای هر نفر حدود هشت دهم متر مربع است. فکرش را بکنید چه خبر می شود؟ بنابراین است که داریم خفه می شویم و جای نفس کشیدن نیست. تهران شهری بی هویت است. هر چه کارخانه هست بین تهران و کرج ساخته شده است و دود این کارخانه ها به سمت تهران می آید. اواخر حکومت شاه بود طرح دریاچه چیتگر را مطرح نمودند. من طرح ۱۲ دریاچه دادم اما آن طرح امروز به منطقه ۲۲ تهران تبدیل گشته است. هر کسی که یک واحد آپارتمان آنجا می خرد چند ماه بعد با نصف قیمت می فروشد و فرار می کند. چرا تهران آنقدر خاکستری است؟ چون باد ماکرو از اقیانوس اطلس از غرب به شرق جاری است و سبب می شود هوای آلوده به سمت تهران بیاید.
عکس از برنا قاسمی


منبع: آتلیه دات كام